نوشته: فروزان
استوانه کوروش بزرگ که در حقیقت نخستین حقوق بشر نگاشته شده در جهان است، برای نخستین بار از انگلستان به امریکا انتقال یافت تا در ایالات مختلف به نمایش گذارده شود.
استوانه کوروش آریائی در موزه بریتانیا در پایتخت این کشور نگاهداری میشود و رئیس موزه آقای «نیل مک گرگور» Neil Mac-Gregor به علت اهمیت این استوانه بی نظیر، شخصا به امریکا آمد وآن را در اختیار موزه اسمیتسونیان قرار داد تا به مدت یکسال این نهاد مهم و منحصر بفرد کهن بشری در هوستون تگزاس، نیویورک، سان فرانسیسکو و لوس آنجلس به نمایش گذارده شود. بنابراین علاوه بر میلیون ها امریکایی و دیگرملیت های حاضر در این کشور صدها هزار ایرانی مشتاق نیز از آن دیدن می کنند و به عظمت مردی می اندیشند که پیش از 539 سال قبل از میلاد مسیح از برابری انسانها گفته به ادیان گوناگون احترام گذاشت و بردگان را آزاد کرد. از زور و ستمگری پرهیز کرد، با ستمگری و اعمال قدرت قدرتمندان به مبارزه پرداخت. باید اقرار کرد تحقق همه آن چه که او به انجام رساند، یقینا امروز نیز آرزوی مردم جهان است. اجازه بدهید در آغاز به تاریخچه یافتن استوانه اشاره کنم.
به سال 1879 میلادی مطابق با سال 1258 خورشیدی یک گروه از باستان شناسان بریتانیایی در حفاریهای خود به سرپرستی «هرمزرسام» باستان شناس آسوری، لوحه ای را در معبد «مردوک» بابل یافتند که طول آن 22/5 وعرض آن 11 سانتی متر و از جنس خاک رس بود. این تکه حاوی 35 سطر نوشته به خط بابلی بود. این استوانه در حقیقت بخشی از استوانه دیگری بشمار می رفت که مجموع آن دو، به 45 سطر میرسید و در سال 1975 در کلکسیون بابل دانشگاه ییل امریکا یافت شد و به استوانه اصلی پیوست گردید.
اسناد تاریخی گواه آن است که منشور حقوق بشر کوروش بزرگ پس از حمله او به بابل وشکست دادن «نبونعید» فرمانروای آن خطه که در آن زمان در این منطقه از جهان از قدرت فراگیری برخوردار بود به نگارش درآمده است. این نوشته متن یک بیانیه سیاسی نیست و درحقیقت نوشته ای است که برای نصب در پی دیوارهای بابل تهیه شده است، دیوارهایی که درجریان یک برنامه وسیع ساختمانی به دستور کوروش بزرگ ساخته شد.
کوروش بزرگ پس از تسخیر«بابل» دستور نوسازی شهر را صادر کرد و براساس یک طرح زیبایی که تهیه شد، تصویرهای جالبی از جنس برنز ساخته و بر سر دروازه های شهر نصب گردید.
در استوانه به جای مانده از دوران کوروش و شاهنشاه هخامنشی از چگونگی برقراری صلح وآرامش برای مردم «بابل» و «سومر» و دیگر کشورهای گشایش یافته به دست او سخن رانده می شود.
کوروش هم زمان دستور داد پیکر خدایانی که به فرمان «نبونعید» از نیایشگاههای مختلف برداشته شده و در بابل گرد آمده بود را به نیایشگاههای اصلی آنها برگردانده و همه اسرا را به میهن اصلی خود باز گردانند.
منشور حقوق بشر کوروش، به دستور مقامات سازمان ملل متحد به سال 1971 میلادی به همه زبانهای رسمی سازمان ملل متحد منتشر شد و شبیه استوانه کوروش ساخته و در فضای بین تالار اصلی شورای امنیت و تالاری که در آن نمونه هایی از آثار فرهنگی کشورهای گوناگون گردآوری شده است قرار گرفت.
کوروش کبیر از تنها همسر خود «کاساندان» دو پسر بنام های «کمبوجیه» و «بردیا» داشت که کمبوجیه را پیش از لشگرکشی به شرق بعنوان ولیعهد خود برگزید.
کمبوجیه احتمالا پس از مرگ پدر، به مرزهای شمال شرقی کشور سر و سامان داد و در پائیز 528 قبل از میلاد به مصر حمله کرد و این کشور را به تسخیر در آورد. جالب ترین وگیراترین زندگینامه کوروش بزرگ در پائیز سال 1387 با برگردان دکتر محمد ابراهیم محجوب،مسلما جامع ترین و کامل ترین نوشتاری است که درباره این رادمرد بزرگ تاریخ ایران و جهان نگاشته شده است.
این کتاب ضمن شرح زندگینامه کوروش بزرگ ازمدیریت این ابَرمرد تاریخ یاد می کند.
اما این نگاه مانند دیگر نوشتارهای مربوط به کوروش نیست که فقط به تحلیل جهان گشائی ها و نحوه برخورد انسانی وی با مردم جهان آن روز می پردازد.
کتاب مورد اشاره از نوشته «گزنفون» تاریخ نویس معروف یونانی، با ویرایش و تحقیق «لاری کینگ» محقق برجسته بهره گرفته است. در این کتاب ضمن آشنایی جامع با زندگی کوتاه مدت این بزرگ مرد تاریخ (580-529 پیش از میلاد) که با متحد کردن دو قوم اصیل ایرانی یعنی مادها و پارس ها امپراتوری بزرگی بنیان نهاد با خصوصیات انسانی و ویژگی های ارزشمند او نیز آشنا می شویم و ازمنش والای مدیریت و باورهای اخلاقی این انسان نادر آگاهی می یابیم.
«ویل دورانت»مورخ مشهور می نویسد: کوروش بزرگ در میان همه فاتحان از همه نیک نهادتر بود و امپراطوری خویش را بر بخشش بنا کرد، دشمنانش از گذشت او آگاه بودند و از این رو در نبرد با او گمان نداشتند که جز کشته شدن یا کشتن گزینه دیگری ندارند.
سعی خواهیم کرد در چند شماره مجله، سرگذشت کوروش بزرگ را برای نخستین بار از دیدگاه «مدیریت» ژرف نگر و انسانی او بیان کنیم، باشد که کوروش بزرگ را از دیدگاهی نو فراتر از قصه زندگی او و فتوحاتش بررسی کنیم و امید که این واکاوی مورد توجه همه به ویژه مدیران و کارآفرینان ونخبگان همه جهان قرار گیرد.
