بالاخره کیتارو در ایران
به روی صحنه تالار بزرگ وزارت کشور رفت
برای نخستین بار در تاریخ موسیقی ایران
و پس‌از انقلاب، سوز فلوت کیتارو در پاییز پایتخت پیچید
کیتارو قطعه «فلوت مرکوری» را با نواختن فلوت ژاپنی آغازکرد. قطعه بعد هم با نواختن زنگی سایر اعضای گروه روی سن آمدند و قطعه«کویر«را تقدیم علاقه‌مندان کردند. در ادامه هم موسیقی«جاده ابریشم»از قطعه‌های ماندگاراین‌گروه که حدود 35 سال قدمت دارد،اجرا شد و قطعه بعدی هم متصل به قطعه قبل،آهنگی از آکوا بود.
بخشی از مصاحبه کامران مالکی، نوه برادر استاد قوامی در تاریخ1393/7/20 در فرودگاه با کیتارو و مصاحبه تلفنی با برگزارکننده کنسرت کیتارو، علی چراغعلی.
***
کیتارو نوازنده بزرگ ژاپنی سرانجام پس از فراز و فرودهایی که برای حضور در ایران داشت، بامداد یکشنبه20مهرماه به خاک ایران وارد شد و مورد استقبال پیروز ارجمند”مدیرکل دفتر موسیقی قرار گرفت،ایندومصاحبه عینا پیش روی شماست.
حضور این نوازنده در ایران که از مدت‌ها پیش با اخبار ضدونقیضی همراه بود، سرانجام به گمانه‌زنی رسید. ضدو نقیض‌هایی که سابقه طولانی در حضور هنرمندان و موسیقیدانان خارجی در کشور داشته است. بسیار خوشحالم که در کنار یکی از هنرمندان معروف ژاپنی هستم تا مصاحبه ای با ایشان داشته باشم.
از او خواستم تابیشتر از خودش بگوید.
من در سال ۱۹۵۳ در شهر تویوهاشی ژاپن به دنیا آمدم، فرزندخانواده‌ای کشاورز هستم. من در کودکی گیتاری بدست می گرفتم و بدون معلم شروع به تمرین موسیقی می کردم. در جوانی خانواده‌ام در یک شرکت محلی کاری برایم دست و پا کردند ولی با بدست آوردن ساز که برایم جهان دیگری رابه ارمغان آورده است چگونه می‌توانم به کار دیگری بپردازم. این آوای درونی مرا بر آن می‌دارد که همه چیز را رها کنم و به سفر در دنیای ناشناخته‌ها بپردازم. در این سفر با فرهنگ‌ها و تجربیات جدیدی کشورها روبه‌رو می‌شوم. در سرزمین مادری ام سیرمی‌کنم و به تماشای کوه فوجی یاما می‌نشینم و به صدای پرندگان خوش صدا گوش فرا می هم.
به صحبت با او می‌نشینم و از تجربه حضورش در ایران می‌پرسم
کیتارو می‌گوید: من تاکنون به ایران سفری نداشته‌ام، سال گذشته وقتی که در استانبول حضور داشتم با یک گروه موسیقی ایرانی آشنا شدم و آنها من را برای سفر به ایران دعوت کردند. خوشبختانه تلاش‌هایی که از طرف برگزارکننده چراغعلی و کاشی صورت گرفت، باعث شد به ایران سفر کنم و در تهران کنسرت داشته باشم. دراین کنسرت از نوازنده های ایرانی در کنار اعضای گروهم استفاده خواهم کرد که باعث ایجاد یک همکاری مشترک و انتقال تجربیات به نوازنده‌های جوان ایرانی خواهد شد و خوشحالم که در این سفر با آهنگساز ایرانی «فرهاد فخرالدینی» دیدار کوتاهی داشتم.
– او درمورد کنسرت هایش درایران گفت:
اجراهایم در ایران برایم بسیار لذت بخش بود و انرژی مثبتی از مخاطبینم دریافت کردم، بسیار هیجان زده شدم به قدری که باعث شد قطعاتی که تاکنون منتشر نکرده‌ام را در ایران اجرا کنم. خوشحالم که با موسیقی توانسته ام ارتباط فرهنگی بین دو کشورایران و ژاپن برقرار کنم. البته من به فراتر از ارتباط فرهنگی میان دو ملت می‌اندیشم. هدف من این است که جهانی بیندیشم و هنرم زمینه ارتباط فرهنگی میان تمامی‌ملت‌های جهان باشد.
– کیتارو رمز جهانی شدن خود را اینگونه بیان می‌کند
چیزهایی در طبیعت وجود دارند که قابل دیدن نیستند و فقط از طریق احساس می‌توان به وجودشان پی برد،این تخصص من است که آنها را کشف و به موسیقی تبدیل کنم. من تحصیلکرده موسیقی نیستم،من یک موزیسین خودآموخته‌ام، این حرکت انگشتانم است که نواهای درونی‌ام را به قطعه موسیقی تبدیل می‌کند و از این طریق می‌توانم با مخاطبینم ارتباط مستقیم‌برقرار کنم. تکیه هنرم بر خلاقیت است چون در گذشته به دلیل عملکرد ساده سازهاهنرمند از خلاقیتش بهره می‌گرفت ولی متأسفانه با ورود تکنولوژی به موسیقی ازخلاقیت موسیقیدان‌های جوان کاسته شده است.
به عنوان آخرین سؤال از او می‌پرسم که آیا دوست دارد از حضور وتجربیایش در ایران قطعه‌ای بسازد؟
بسیار سوال خوبی را مطرح کردید، وقتی در فضایی قرار می‌گیرم از محیط اطرافم الهام می‌گیرم و آن را در زمان مناسب تبدیل به موسیقی می‌کنم. درایران من توانستم اولین برف سال را بر فراز کوه های ایران مشاهده کنم. حضورم درایران کوتاه است و لازم است زمان بیشتری را سپری کنم تا بتوانم با شناخت کافی والهام گرفتن از ایران آهنگی بسازم که امیدوارم زمینه آن فراهم شود.
-بسیارسپاسگزارم از وقتی که دراختیار من گذاشتید تا با شما هنرمند بزرگ مصاحبه انجام دهم. ایشان هم متقابلا از من تشکر کردند.
***
در قسمت دوم مصاحبه، پای صحبت برگزارکننده کنسرت کیتارو «علی چراغعلی» می نشینیم:
– لطفا کمی ازصحبتهای سخنگوی وزارت خارجه در رابطه با کنسرت صحبت کنید؟
سخنگوی وزارت امور خارجه خانم مرضیه افخم درباره‌ی صدور ویزا برای کیتارو، هنرمند شهیر ژاپنی اینگونه توضیح داد.
در پاسخ به این پرسش که چرا برای کیتارو با هدف سفر به ایران و برگزاری کنسرت ویزا صادر نشده است؟گفت که این موضوع چندان به وزارت خارجه ارتباط ندارد و باید از بخش مربوطه و حوزه‌ای که این دعوت را انجام داده، موضوع را جویا شد؛در عین حال این موضوع
قابل بررسی است.
-حال از برنامه ها بگویید:
با مرور کلی بر سال‌های گذشته..او گفت لیستی از اسامی بزرگانی چون کریس دی‌برگ، ریچارد کلایدرمن، نادر عباسی، مورات ککیلی و آرکادی ولدوس از جمله هنرمندانی بودند که بر سر حضورشان در کشور و برگزاری کنسرت صحبت‌های فراوانی وجود داشت و درنهایت هیچ‌کدام به کنسرت دست نیافتند. اگرچه کریس دی‌برگ در ایران آلبوم مشترکی با گروه آریان ضبط کرد و ریچارد کلایدرمن نیز نشست خبری‌ای برگزار کرد و توضیحاتی درخصوص کنسرت برای اهالی رسانه داد اما درنهایت هیچ‌کدام از این کنسرت‌ها در ایران به وقوع نپیوست و هیچ‌گاه نیز دلیل مشخصی برای لغو برنامه‌ها عنوان نشد.
– حالا که پس از بحث بر سر حضور کیتارو که با عدم‌مجوز برای حضور در ایران شروع شد و درنهایت به حضور این نوازنده ختم شد، سوال اصلی این است که آیا کیتارو در ایران کنسرت خود را که پیشتر زمان برگزاری آن نیز اعلام شده بود، اجرا خواهد کرد یا نه؟!
کیتارو مشکل ویزای هنرمندان خارجی را نداشت این درحالی است که پیش از حضور وی، علی چراغعلی تهیه‌کننده کنسرت او درخصوص مشکل ویزا و وقوع حتمی برنامه او در ایران گفته بود: «کیتارو با مشکل صدور ویزای هنرمندان خارجی برای کنسرت با هیچ مشکلی مواجه نشده است.» بنا به گفته چراغعلی کنسرت این نوازنده ژاپنی که از 5 ماه پیش از حضور وی در تهران کلید خورده بود در تاریخ 23 تا 26 مهر بدون هیچ مشکلی برگزار شد.
– لطفا کمی ازکنسرت 26مهرصحبت کنید؟
بله این اجرا باحدود نیم ساعت تأخیر در ساعت21:30 شروع شد و از همان ابتدا شور و شوق حضار نشانگر آن بود که کنسرت گرم و خوبی برگزار خواهد شد.در ابتدای این کنسرت حضار به احترام ورود کیتارو روی سن از جا برخاستند”و یکصدا او را مورد تشویق قرار دادند که با واکنش مثبت این نوازنده روبه‌رو شد»کیتارو خطاب به حضار و به زبان فارسی، انگلیسی و ژاپنی سلام کرد. پس‌ازآن کیتارو قطعه «فلوت مرکوری»را با نواختن فلوت ژاپنی آغازکرد. وی در خصوص عدم وجود مشکلات برگزاری کنسرت هنرمند ژاپنی در ایران تأکید کرده بود: در طول پنج ماهی که شرایط کنسرت برای کیتارو آماده می‌شد با وجود همه ناراحتی‌ها، کارهابر طبق برنامه‌ریزی پیش رفت و همانطور که پیش‌بینی می‌شد ویزای این هنرمند و هیأت همراه او شامل تکنسین نور و صحنه و صدا که ترکیب یک گروه 11 نفره هستند با تغییری در اعضا از وزارت امور خارجه دریافت شد. مشکلات ویزا را ناشی از دیر اقدام کردن مسئولان برگزاری کنسرت از سوی وزارت امور خارجه می‌داند.با همه این اوصاف کیتارو سرانجام بامداد دیروز قدم به تهران گذاشت و مورد استقبال قرار گرفت.او در بدو ورود گفت که برای حضور در ایران تپش قلب داشتم و آن‌قدر هیجانم زیاد است که دوست دارم زودتر با تماشاگران در کنسرت دیدار کنم.این نوازنده شهیر ژاپنی امیدوار است در فرصتی کمی که در ایران است بتواند موسیقی غنی ایرانی را بشنود.خوشحالم که پس از 30 سال در کنارمردمی هستم که«جاده ابریشم»را می‌شناسند. کیتارو دقایقی پس از ورود به خاک ایران در جمع خبرنگاران حاضر در فرودگاه بزرگ نوید برگزاری یک اجرای متفاوت در تالار بزرگ وزارت کشور را داد و گفت:از اولین باری که موسیقی مجموعه «جاده ابریشم» را تولید کردم بیش از 30 سال می‌گذرد وحالا بسیار خوشحالم که در همه این سال‌ها کنار مردم ایران بودم و بعد از این همه مدت بالاخره به این کشور سفر کردم و این اولین باری است که با این آهنگ که مردم ایران آن را دوست دارند در کنار آنها حضور دارم. من می‌دانم که مردم ایران مجموعه مستند «جاده ابریشم» را دیده‌اند و با محتوا و موسیقی آن ارتباط خوبی نیز برقرار کرده‌اند و این جای خوشحالی فراوانی برای من دارد که قرارست برای چنین مخاطبی اجرای زنده داشته باشم. اینکه مردم ایران با این نوع موسیقی ارتباط خوبی برقرار کرده‌اند برای من بسیار جالب توجه است.کنسرت تهران خواننده ندارداگرچه وی سایر توضیحات درخصوص نحوه اجرای این کنسرت را منوط به برگزاری جلسه نشست خبری دانست و اعلام کرد که پیرامون نحوه برگزاری کنسرت توضیحات بیشتر را در یک نشست خبری اعلام خواهد کرد اما نکته‌ای که حالا باید بگوید این است که در «کنسرت تهران» خواننده‌ای وجود ندارد.
همکاری مشترک با ژان میشل ژار
« کیتارو» درخصوص اجرای کنسرت «ژان میشل ژار» در تهران نیز گفت: من با ژان میشل ژار آشنایی نزدیکی دارم»ما مدتی است که مشغول کار روی آثاری هستیم که امیدوارم به زودی این همکاری‌های مشترک زمینه‌ای برای حضور در تعدادی از فستیوال‌های موسیقی شود. البته اینکه این نوازنده و آهنگساز هم تصمیم دارد کنسرتی را در تهران برگزار کند برای من جالب توجه است و امیدوارم او در ایران کنسرت خوبی را به مخاطبان خود ارائه دهد.
تأکید کیتارو به حضور هنرمندان ایرانی در کنسرت تهران
اما پیشتر از این تهیه‌کننده کنسرت کیتارو، درخصوص چهارشب برنامه‌ای که از 23 مهر تا شنبه 26 مهر قرار است برگزار شود توضیحاتی داده بود.وی گفته بود که برخلاف علاقه خودش نسبت به حضور گروهی متشکل از نوازندگان خارجی در کنسرت تهران، به خاطر تأکید کیتارو به حضور چند نوازنده ایرانی در کنسرت برای همراهی با وی تصمیم بر آن شد که هنرمندان ایرانی نیز در این کنسرت در کنار سایر نوازندگان قرار بگیرند.چراغعلی در مصاحبه‌های قبلی خود به تسهیلاتی که برای تماشاگران کنسرت در نظر گرفته شده نیز اشاره کرده و گفته بود: علاوه بر تسهیلات همیشگی که در برگزاری این کنسرت‌ها برای تماشاگران از سوی تهیه‌کننده پیش‌بینی شده است تصمیم گرفتیم برای فرزندان خردسال خانواده‌ها مکانی به عنوان مهدکودک سیار را در بخشی از سالن انتظار تالار وزارت کشور تعبیه کنیم که خانواده‌ها آسوده به تماشای کنسرت بنشینند.این در حالی است که تیم اجرایی برای معلولان عزیز نیز امکاناتی را تدارک دیده که بتوانند بدون هیچ مشکلی کنسرت را مشاهده کنند.
این چهره بزرگ و مشهور دنیای موسیقی که اکنون ساکن شمال سانفرانسیسکو (آمریکا) است، پس از آشنایی با ساز جادویی «سینتی سایزر» به‌طور جدی قدم به عرصه موسیقی جهان نهاد.وی پس از آشنایی با گروه «خانواده خاور دور» و تور سراسر اروپا، اولین آلبوم خود را در سال 1976 منتشر کرد. «داستان ماه کامل» و «بهشت» از نخستین آلبوم‌های او هستند.کیتارو پس از همکاری در ساخت موسیقی سریال مستند «جاده ابریشم» به شهرت و محبوبیتی بین‌المللی دست پیدا کرد و سرانجام جوایز معتبر «گرمی» و «گلدن گلوب»را از آن خود کرد. ساخت موسیقی فیلم «بهشت و زمین» به کارگردانی «اولیور استون» از کارهای کیتارو است. او تاکنون 30 آلبوم منتشر کرده که بسیاری از آنها جزو پرفروش‌ترین آثار موسیقی جهان بوده‌اند..تهیه کننده کنسرت «کیتارو» با اشاره به اینکه تمرینات عمومی «کیتارو» با گروه از دوشنبه، آغاز می شود، گفت:
چراغعلی در پاسخ به این پرسش که تمرینات بدون حضور نوازندۀ اصلی چطور پی گرفته می شود، گفت: این کار، کاری معمول و متعارف در موسیقی جهان است و در سطح دنیا این شیوه اجرا می شود. یعنی ارکستر جدا تمرین می کند و در نهایت نوازندۀ نهایی به گروه می پیوندد و تمرینات نهایی با نوازندۀ اصلی انجام می شود.او با اشاره به حضور نوازندگان ایرانی در گروه «کیتارو»گفت: در این اجرا،37نفر از نوازندگان ایرانی که از نوازندگان برجسته ارکستر ملی هستند، «کیتارو»را همراهی می کنند و در این کنسرت از سازهای ویولن، آلتو، ویولن سل، کنت باس، فلوت، اُبوآ،کلارینت، هُرن، ترمبون، ترومپت، فاگوت، تیمپانی را می نوازند.
کنسرت کیتارو برای یکشنبه 27 مهرماه در سالن وزارت کشور تمدیدشد.
علی چراغعلی تهیه‌کننده کنسرت کیتارو ضمن اعلام این خبر گفت: با توجه به اینکه بلیت‌های شب 26 مهرماه به طور کامل به فروش رفته بود و به علت درخواست‌های مکرر علاقه‌مندانی که موفق به تهیه بلیت نشدند، تصمیم گرفتیم این اجرا را برای یک شب دیگر تمدید کنیم.
– در رابطه با گران بودن بلیتها صحبت کنید؟
به علت هزینه‌های بالای حضور گروه خارجی در تهران که شامل 11 نوازنده و متخصص فنی است و نیز بالا بودن دستمزدهای آنها که 15 تا 20 برابر دستمزد هنرمندان داخلی است،چاره‌ای جز افزایش قیمت بلیت نداشتیم. ومتاسفانه به سبب نداشتن اسپانسر همه این هزینه‌ها به مخاطبان تحمیل شد،درحالی که اگر اسپانسرها در این کنسرت حضور داشتند این افزایش قیمت ضروری نبود.
– چراغعلی در پاسخ به این پرسش که چرا کنسرتی با این درجه از اهمیت نتوانست از حمایت اسپانسر استفاده کند،اظهار داشت:
این هم سوال خوبی است، چند اسپانسر خیلی خوب برای این کنسرت اعلام آمادگی کرده بودند،اما متاسفانه تردیدهایی که درباره حضور این هنرمند در ایران وجود داشت و زمزمه های لغو این برنامه که تا لحظات آخر پیش از ورود آقای کیتارو در فضای کشور شنیده می‌شد، باعث شد نتوانیم با اسپانسرها قرارداد رسمی ببندیم و همین موضوع فشار روانی و مالی بسیاری به برگزارکنندگان کنسرت وارد کرد.
برگزارکننده کنسرت کیتارو که پیشتر تهیه‌کنندگی کنسرت های چندین خواننده موسیقی پاپ را برعهده داشت درخصوص برنامه‌های آتی خود گفت: بعد از کنسرت کیتارو،کنسرت سیمون والاس آهنگساز و پیانیست انگلیسی را در تهران خواهیم داشت.همچنین به زودی شاهد حضور ریچارد کلایدرمن و ونجلیس در تهران خواهیم بود. او در پایان این مصاحبه ادامه داد که:تلاش می کنیم کنسرت یانی را در اواخر امسال در جزیره کیش برگزار کنیم و کنسرت ژان میشل ژار نیز برای بهار سال آینده در کیش برنامه ریزی شده است. چراغعلی گفت کیتارودر پایان برنامه اش به زبان فارسی ژاپنی و انگلیسی شب بخیر گفت و تأکید کرد از حضورش در ایران بسیار خوشحال است و یکی ازآرزوهای دیرینه‌اش سفر به ایران زمین بوده،که محقق شده است.
درآخر از دوست عزیز علی چراغعلی برای این مصاحبه تلفنی تشکر کردم.