از: فیروزه خطیبی
روز یکشنبه 11 مارچ، یک بار دیگر به همت بنیادفرهنگ، نهادی غیرانتفاعی، غیرمذهبی و غیرسیاسی درجنوب کالیفرنیا، ایرانیان ساکن این منطقه فرصتی می یابند تا در یکی از بزرگ ترین جشن های نوروزی آمریکای شمالی شاهد اجرای برنامه های فرهنگی و هنری گوناگونی باشند که امسال در مرکز آن هنرمند اسطوره ای موسیقی محلی و قومی ایران، سیما بینا قرارگرفته است.
بنیاد فرهنگ یک بار دیگر با برگزاری این دهمین جشن نوروزی باشکوه و رایگان در محوطه زیبا و چمن کاری شده”دیکسون کورت” دانشگاه لس آنجلس (یوسی ال ای) از ساعت 12 نیمروز تا 5 بعد از ظهر با برنامه های شاد و سرگرم کننده برای کودکان و بزرگسالان به پیشواز نوروز می رود.
در این روز علاوه بر رژه لباس های محلی، اجرای موسیقی توسط گروه همصدایی بچه های دانشور واجرای تئاترعروسکی گروه نگار استخر، کاردستی و سرگرمی برای کودکان با حضور حاجی فیروز و عمو نوروز، برنامه هایی چون اجرای رقص های محلی توسط اعضای گروه باله جانبازیان، دف نوازی گروه بانوان به رهبری آرزو کوچکان و بخش موسیقی با مامک خادم خواننده و آهنگساز ساکن لس آنجلس با همراهی گروه نوازندگان سازهای بادی زامبو آگوسف از اروپای شرقی، در پایان روز و در راس ساعت 6 بعد از ظهر هم سیما بینا، خواننده برجسته موسیقی محلی وقومی ایران، به همراه جمعی از موسیقیدان های برجسته ایرانی در تالار باشکوه رویس هال با گنجایش بیش از 1700 نفر به اجرای کنسرتی شامل ترانه های ویژه نوروزی خواهد پرداخت. این برنامه نخستین کنسرت از تور تازه خانم بینا به شمار می رود که در روز24 مارچ نیز یکبار دیگربه درخواست بنیاد فرهنگ در “دانشکده هنرهای کلرترور” در دانشگاه ارواین اجرا خواهد شد.
درباره سیما بینا
سیما بینا، خواننده، نوازنده، نقاش و پژوهشگر ترانه های محلی ایرانی درخوسف، یکی از شهرهای خراسان جنوبی، درخانواده ای هنر پرور بدنیا آمد. پدرش احمد بینا استاد موسیقی سنتی، شاعر وآهنگساز ترانه های اولیه او بود. او با راهنمایی پدر که استعدادی در زمینه موسیقی و آواز در او دیده بود، کم کم با موسیقی منطقه جنوب خراسان و بیرجند و اطراف آن که زادگاه پدری اش بود آشنا شد. در 9 سالگی با خواندن ترانه ای در برنامه کودک رادیو ایران که توسط داوود پیرنیا پایه گذاری شده بود تا هویتی به بچه های ایرانی ببخشد و در زمان خود نهضتی به شمار می رفت، به گروه خوانندگان خردسال این برنامه پیوست. خانم بینا بعدها ردیف موسیقی ایرانیوتکنیک‌های آوازی رانزد استادانی چون موسی‌خان معروفی و نصرالله زرین‌پنجه فرا گرفت و پس از فارغ التحصیلی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشته نقاشی، به تحصیل در رشته موسیقی ایرانی ادامه داد و ردیف را نزد عبدالله دوامی آموخت. خانم بینا پس از وقوع انقلاب در ایران، به تدریس موسیقی و آواز، پژوهش و گردآوری ترانه های محلی ایرانی و بازنویسی آهنگ های مردمی و روستایی، به ویژه موسیقی غنی و گسترده زادگاهش، خراسان پرداخت. او در چند دهه گذشته برای ارائه یافته هایش در موسیقی محلی ایران به اجرای برنامه در کشورهای گوناگون پرداخته است و همزمان کوشیده است تا جوامع بین المللی را نیز با موسیقی و فرهنگ محلی ایرانی آشنا کند.
سیما بینا هنرمندی متواضع و صمیمی و یکی از اولین زنان ایرانی است که در زمینه احیای موسیقی نواحی مختلف ایران و حفظ و اشاعه آن بسیار کوشیده است و از این نظر جایگاه ویژه ای در تاریخ موسیقی ایران دارد. کتاب “لالایی های ایران” که نتیجه بیش از سه دهه تحقیقات در سفرهای سیما بینا به شهرها و روستاهای مختلف و ملاقات با مادران پیرو جوان ایرانی است تنها یکی از کارهای تحقیقی و ماندنی این بانوی هنرمندبشمار می رود.
کلاس های تدریس موسیقی خانم بینا درداخل کشور، علیرغم آمد و شد بین ایران و شهر کلن آلمان – مکانی که در آن دفتر هنری برای تنظیم سفرهای مربوط به کنسرت ها و فستیوال های موسیقی اش دایر کرده است – همچنان برقرار است. او می گوید نمی خواهد به عنوان “هنرمندی کوچ کرده” شناخته شود چرا که هرگز از ایران و مردم سرزمین خود دور نشده و همچنان بااقوام مختلف ایران در ارتباط است: ” همواره افراد علاقمند و مهربانی هستند که اشعار و دوبیتی هایشان را برایم می فرستند یا اینکه از من می خواهند تا موسیقی محلی شان را بخوانم.”
• از خانم بینا می پرسیم چه ویژه گی هایی در موسیقی قومی ایرانی وجود دارد که شما را واداشته تا بخش عظیمی از زندگی هنری خودتان را وقف پژوهش در موسیقی محلی و قومی ایران کنید؟
– ویژگی های موسیقی محلی ایران این است که اولا دارای مقام هایی است بسیار قدیمی، بکر و اصیل که در افت و خیز های تاریخی سرزمین ما، سینه به سینه باقی مانده و از نوعی آزادگی و صداقت خاص برخوردار است. این موسیقی در مناطق مختلف سرزمین ما در هرناحیه و قومی متفاوت است. هرقومی مقام های مخصوص به خود منطقه را داراست که از قدمت و اصالت و غنای خاص خود برخوردار است. برای من بسیار دلنشین و کنجکاوانه بود که برای پژوهش و آشنا شدن با موسیقی محلی هر منطقه، به هر ناحیه، شهر و روستایی سفرکنم و با هنرمندان و نوازنده های آن آشنا بشوم و مقام ها و نغمه های آن ها را با همان لحن و اصالتی که داشت یاد بگیرم و با تلاش پیگیری آن ها را برای اجرای خودم و معرفی به یک گستره وسیع تری از مردم سرزمینم آماده کنم. جالب اینکه موسیقی هر منطقه ای از ایران که می خواستم به آن بپردازم به مطالبی کاملا تازه و متفاوت بر می خوردم که مختص فرهنگ و موسیقی همان اقوام بود. و دوباره یک تلاش تازه ای را لازم داشت. همین ویژگی ها و تنوع مقام ها و ریتم ها بود که من را یک عمر به پژوهش و پرداختن به این موسیقی مردمی واداشته است.
• رادیو ایران در مقطعی از زمان بخشی بنام “گل های صحرائی” را به برنامه درآن زمان محبوب “گل ها” اضافه کرد. پژوهش ها و اجراهای آهنگ های محلی شما در این رابطه چه نقشی داشت؟
– یک روز که دیگر از ادامه برنامه در رادیو و برنامه کودک و نوجوانان خسته شده بودم می خواستم محیط رادیو را ترک کنم. شادروان داوود پیرنیا که مدیر و مسئول برنامه های گل های رنگارنگ بودند و همه بزرگان هنر از ایشان یاد می کنند به من گفتند برنامه گل های صحرائی را به مجموعه گل های رنگارنگ اضافه می کنم و شما ترانه های محلی خودتان را می توانید در این برنامه اجرا کنید و همکاری خودتان را با رادیو ایران ادامه بدهید. این بود که گل های صحرایی به مجموعه گل های رنگارنگ درواقع با ترانه های محلی من اضافه شد.
• موسیقی مقامی خراسان چیست؟ نغمه هایی که از عهد باستان بازمانده وارتباط آن با موسیقی محلی و قومی ایرانی ازچه طریق است؟
– خراسان به تنهایی استان بزرگی است که تقریبا از شمال تا جنوب شرق ایران را دربرگرفته است و در هرقسمتی و بخشی از شهرستان های آن اهالی و اقوامی با فرهنگ خاص خودشان زندگی می کنند که بسیار با هم متفاوت اند. درباره موسیقی و فرهنگ این منطقه واقعا می شود به اندازه یک کتاب حرف زد و نوشت. ولی بهرحال تجمع موسیقی در دو بخش شمال و جنوب خراسان هست که موسیقی قدیمی و اصیل خودشان را حفظ کرده اند. بطورکلی موسیقی محلی به دو بخش موسیقی سازی و آوازی تقسیم می شود و مقام های قدیمی موسیقی خراسان را بیشتر بخشی ها و هنرمندان محلی با دوتار، این ساز قدیمی خراسان می نوازند. البته گاهی بر روی همین مقام ها اشعار عرفانی و یا داستان های حماسی و یا قصه های روایتی هم می خوانند. این مقام ها بسیارند. در شمال و جنوب کاملا متفاوت اند با اسامی مختلف که نام بردن از آن ها بهرحال در حوصله این مختصر نیست. اما کلا در این مقام های قدیمی چه در شمال خراسان و چه در جنوب خراسان ، حالت های عرفانی و بیشتر در موسیقی شمال خراسان احوال حماسی احساس می شود که مربوط به تاریخ و شرایط زندگیشان است. موسیقی محلی قومی بیشتر ترانه هایی است که با نغمات ریتمی و اشعار و دوبیتی های محلی خوانده می شود و یک فرم و ساختار خاصی دارد. معمولا یک دوبیتی خوانده می شود و بعد یک ترجیع بند دارد. ترجیع بند آن هم کلامی هست که اتفاقا با همان ترجیع بند این آهنگ ها در محل شناخته می شود و معروف است. این ها خیلی قدیمی است و گاهی آوازهایی بقول خودشان چهاربیتی می خوانند و این آوازهای چهاربیتی هم با تفاوت هایی که دارد به نام های مختلفی شناخته می شود. مثلا غریبی، سرحدی، هزارگی، و بهرحال این موسیقی ها هرکدام در یک جایگاه خاص خودش اجرا می شود. مثلا در مواقع جشن ها، ازجمله نوروز، ترانه ها و نغمه های شاد خوانده می شود. در مراسم مختلف به نحوی موقعی که پیاده می روند در صحرا راه می روند و با حرکت شتر یا اسب، یک آوازهای کشیده ی بدون ریتمی خوانده می شود. این ها هرکدام جا و مکان و مقامی دارد که بهرحال تفسیرش خیلی مفصل خواهد بود. من بهرحال این بار در مجموعه برنامه هایم و در کنسرت نوروزی بیناد فرهنگ در “رویس هال”، از هر دو نوع موسیقی مقامی شمال و جنوب خراسان و همینطوراز ترانه های شاد و ریتمی خراسان گنجانده ام.
• بنا بر پژوهش های شما، نوروز در موسیقی محلی چه جایگاهی داشته است؟
– مردم روستا و شهرها از قدیم با موسیقی خودشان زندگی کرده و زندگی می کنند. درموسیقی آن ها شادی ها و غم ها، سنت ها و همه گونه جشن ها و مراسم مختلفی بطور طبیعی وجود دارد. چرا که موسیقی با زندگی شان تلفیق شده. برای نوروز که یک جشن بزرگ و قدیمی ایرانیان است طبعا در موسیقی محلی، نوروز خوانی داریم که با مراسم واشعار خاصی در ایام نوروز در کوچه و خیابان، میان مردم اجرا می شود و بسیاری اوقات همراه دهل و سرنا و رقص های دستجمعی نوروز را جشن می گرفتند و شادی می کردند و شادی به مردم می بخشیدند.
• احساستان از این که در یکی از بزرگ ترین جوامع ایرانی خارج از ایران – لس آنجلس برنامه اجرا می کنید چیست؟
– هرگاه خودم را در جمع عزیزان هموطنم می بینم در هرکجای دنیا بسیار خوشحالم و مسرورم.
برای تهیه بلیت های کنسرت سیما بینا
در یو سی ال ای به وب سایت
TicketMaster.com
مراجعه کنید یا با تلفن
1-800-653-8000
تماس بگیرید.
برای تهیه بلیت های کنسرت سیما بینا در ارواین به وبسایت بنیاد فرهنگ رجوع کنید:
www.Farhang.org
