فیروزه خطیبی
برگزاری مراسم شب یلدا، یک رسم کهن ایرانی است که آریایی ها و پیروان میتراییسم آن را ازهزاران سال پیش جشن می گرفتند. ایرانیان باستان، با تماشای تغییرات مداوم شب و روز، نورخورشید و روشنایی را نشانه هایی از آفریننده نورکه در یک جنگ همیشگی با شب و تاریکی به سر می برد می شماردند. روزهای بلندتر روزهای پیروزی روشنایی بود، در حالی که روزهای کوتاه تر نشان از غلبه تاریکی داشت.
ایرانیان از دیرباز بر این باوربوده اند که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید و بلند شدن روزها، تابش نورایزدی خورشید فزونی می گیرد و به همین مناسبت هم برای آن جشن بزرگی برپا می کردند. از همان دوران تا امروز، “یلدا”، شب زایش مهر یا خورشید، در آخرین روز ماه آذر، همزمان با اولین شب زمستان یا بلند ترین شب سال جشن گرفته می شود.
امسال برای ششمین سال پیاپی، ” بنیاد فرهنگ” یک بار دیگر به عنوان یک نهاد فرهنگی فعال و پیشتاز در برگزاری جشن های سنتی ایرانی در کالیفرنیای جنوبی، روز شنبه 15 دسامبر از ساعت شش و نیم بعدازظهر با جشن بزرگی همراه با برنامه های هنری ویژه به پیشواز “شب یلدا” می رود.
این جشن که سال گذشته برای نخستین بار در محل تازه آن تالار “شوئنبرگ” در مدرسه موسیقی هرب آلپرت در دانشگاه UCLA با استقبال پرشوربیش از 500 تماشاگر مشتاق و علاقمند روبرو شد، امسال هم با حضورهنرمندان محبوب و برجسته، با شکوه تر از همیشه در همین محل برگزار خواهد شد.
آقای علیرضااردکانی، مدیراجرایی “بنیاد فرهنگ” می گوید دست اندرکاران این نهاد غیرانتفاعی، غیرسیاسی و غیرمذهبی از اینکه هرسال می توانند فصل تعطیلات زمستانی در آمریکا را با جشن ایرانی «یلدا» آغازکنند بی نهایت خوشحال و سرفرازند: «چه فکری بهتر ازاینکه ما بتوانیم فصل تعطیلات زمستانی را با یک جشن سنتی ایرانی که ازهزاران سال پیش نقطه شروع همه جشن های زمستانی بوده آغاز کنیم؟ امسال برای دومین سال پیاپی شب یلدا درتالارمدرسه موسیقی دانشگاه UCLA که خانه رشته تازه تاسیس موسیقی ایرانی توسط بنیاد فرهنگ است برگزار می شود. طرح این کورس یا رشته تحصیلی نتیجه بینش ژرف و دید گسترده شادروان احمد گرامیان، مدیرپیشین بنیاد فرهنگ بوده است که متاسفانه تابستان سال گذشته پس از یک دوره بیماری درگذشت.»
آقای اردکانی می گوید: “امروز این رشته تحصیلی موسیقی ایرانی و یادگار زنده یاد احمد گرامیان، تنها کورس تعلیم موسیقی با دریافت مدرک در خارج از ایران به شمار می رود که نه تنها یک پایگاه همیشگی و فرصتی است برای استادان سرشناس موسیقی ایرانی که بتوانند دردانشگاه معتبری چون UCLA تدریس کنند بلکه به اشاعه و حفظ موسیقی ایرانی درمیان شاگردان غیرایرانی هم کمک می کند. چرا که درحال حاضراکثریت شاگردان رشته موسیقی ایرانی مدرسه موسیقی دانشگاه UCLA را غیرایرانی ها تشکیل می دهند. همین موضوع نشاندهنده اهمیت و توجهی است که درخارج از جامعه ایرانی به این موسیقی می شود.”
هنرمندان جشن شب یلدا
دربرنامه امسال شب یلدای “بنیاد فرهنگ”، یک بار دیگر گردآفرید – نخستین زن نقال ایرانی که بخاطر احیای اشعار فردوسی شناخته می شود و درحال حاضر به تدریس شاهنامه در دانشگاه لس آنجلس اشتغال دارد، مولتی میدیای پرشوری در رابطه با شب یلدا ارائه داده خواهد شد.
خانم گردآفرید که تحصیلاتش را در رشته کارشناسی میراث فرهنگی بپایان رسانده و تا امروز در ایران و خارج از ایران به دعوت نهادهای دانشگاهی و مردمی در محافل فرهنگی و هنری گوناگون به اجرای برنامه پرداخته و اجراهایی هم با فرم های نمایشی در زمینه تئاتر داشته می گوید : “ امسال هم به رسم هر ساله، یلدا و آیین شب چله را به همت بنیاد فرهنگ لس‌آنجلس جشن میگیریم و به پیشواز این کهن‌ترین جشن ایرانی می‌رویم. برنامه‌ای آمیخته با حکایت و نقل و نمایش و فال حافظ و آواز و ترانه و موسیقی که در ابتدا، شرح مختصری است از تاریخچه‌ی یلدا و سنت‌های شادیانه و شادخواری و خوان و خوراک شب چله؛ و ای بسا حکایتی نغز و طنز. درپرده دوم هم در بخش اجرای نقل و نمایش نقالی بر اساس داستان یکی از شاهان اساطیری شاهنامه، داستان خیال انگیزی از شاهنامه را انتخاب نموده ام. داستان بلند پروازی کیکاووس شاه و پرواز او به آسمان ها که به شیوه تلفیقی از نقالی و مولتی میدیا اجرا خواهد شد.”
“در پرده سوم، از باشندگان میخواهم که نیت کنند و اشاره‌ای بفرمایند. به این ترتیب تفألی میزنیم به دیوان حافظ. تا مگر به شگونی و فرخندگی این شب زیبا لسان‌الغیب ما را پاسخ رندانه‌ای دهد از عاقبت کار یا رسیدن به آرزوهای پنهانی یا آرامش خاطر و امید به فردای روشن. خرسندیم که در بزم امسال “مژگان بانو شجریان” را در کنار خود داریم که در دستگاه ارجمند “چهارگاه” ما را به نرمه آواز خود مهمان میکند. به امید دیدارهمه دوستان.”
آوازبانوی موسیقی سنتی و گروه همنوازی نوآیین
خانم مژگان شجریان – آواز بانوی موسیقی سنتی ایرانی به همراه گروه همنوازی «مهرآیین» متشکل از پژمان حدادی نوازنده برجسته تنبک وسازهای کوبه ای، علی پژوهشگر، نوازنده سرشناس بربط و سورنا صفاتی نوازنده زبردست سنتور، اجراهای بخش موسیقی برنامه شب یلدای امسال را برعهده خواهند داشت.
خانم شجریان، خواننده، نوازنده سه تار، فارغ التحصیل کارشناسی موسیقی از دانشگاه هنر، فارغ التحصیل کارشناسی نقاشی و کارشناسی ارشد ارتباط تصویری از دانشگاه آزاد اسلامی، نوازندگی سه تار را نزد محمدرضا لطفی و حسین علیزاده فراگرفته و ردیف نوازی را نزد پرویزمشکاتیان و مهربان توفیق در دانشگاه هنرآموخته است. او که در سال 1370 کنسرت هایی را هم همراه با سیما بینا در تهران اجرا کرده است، بعدها به همراه پدر- استاد محمدرضا شجریان – با گروه موسیقی که این اسطوره موسیقی ایران درسال 1387 بنیان نهاد و آن را به افتخار جلیل شهناز(نوازنده نامی تار) گروه شهناز نامید فعالیت داشته است. نتیجه این همکاری ها، اجرای چند کنسرت در داخل و خارج از کشور و ضبط دو آلبوم صوتی «رندان مست» و «مرغ خوشخوان» و دو آلبوم تصویری کنسرت محمد رضا شجریان و گروه شهناز دردبی و تهران بود که به بازارعرضه شد.
خانم شجریان که دربرنامه ویژه «شب یلدای» بنیاد فرهنگ، دردو بخش موسیقی کلاسیک ایرانی و نغمه های تازه و آشنا قطعاتی را اجرا خواهد کرد درباره این جشن سنتی و حضور خود در آن می گوید: «نغمه پرداز شب يلدا خواهيم بود تا امسال در كنار همدلانمان، زايش مهر و نويد روشنايي را در بلندترين شب سال، جشن بگيريم؛ جشن بزرگی كه از کهن‌ترین جشنهاي دیرینه ی ايرانست و هنوز كه هنوزست در كانون خانواده ها زنده است و با ارزش.
زمستان خواهد آمد ولي در دل خاك، گرماي شور زندگي، هنوز در جريانست و با بهاران، جوانه هاي اميد امروزه خفته اش، شكوفا خواهد شد و خورشید، دیگربار بر فراز آسمان خواهد درخشید و دل شب تاریک را خواهد درید، شبی که در آن، مهر ورزیدن، تنها اکسیر رهایی از ترس زندگی در تاریکی ها، خواهد بود و اينهمه درس های بزرگي از طبیعت است كه هر سال تكرار ميشود و تكرار و با ارزش ترین پیام شب یلداست.
اگر چه امروزه، در كنار هم بودن همه اعضاي خانواده، به سختي امكانپذيرست، اما وجود چنين آيين هايي، شور باهم بودن اهل خانواده را دوباره برميكشاند و در دهان تلخ شده از دوري ها، طعم خوش يكي شدن ميبخشد.
آيين هايي چنين، گرچه سرچشمه‌ی بزرگ ديگر فرهنگ ها و اديان جهانند، اما صد افسوس که در زندگی مدرنیزه امروز، رنگ می بازند و كمرنگ می شوند و تنها به همت کسانی که دلشان برای فرهنگ سرزمینشان می تپد، رنگی دوباره می یابند.
در این شب ما در كنار شما خواهيم بود و در دو بخش نغمه سر خواهيم داد. نغمه هایی تازه و یا آشنا.بخش اول در مايه چهارگاه كه يكي از دستگاه هاي بزرگ موسيقي كلاسيك ما بوده و خود، روح طلوع دارد و ديگري در مايه همايون و بيات اصفهان كه پيام آور عشق و دوستي ست. امید که به ديدارتان ، سرفراز گردیم.»
بهای بلیت برنامه شب یلدا از 29 دلار شروع می شود. برای تهیه بلیت می توانید با تیکت مستر یا گیشه دانشگاه لس آنجلس تماس بگیرید. برای اطلاعات بیشتر درباره برنامه شب یلدا لطفا به سایت
Farhang.org/Yalda18
مراجعه کنید یا با تلفن زیر تماس بگیرید.
310-666-1546