سیری در دنیای نقاشی

 مـروری بر مکاتـب و آثـار نقـاشان بـزرگ
شهین دردشتـی
دکترای هنرهای زیبا و هنردرمانی

بخش پنجم:
اکسپرسیونیسم آبستره در مکزیک

در دو هفته پیش که در مورد سبک اکسپرسیونیسم صحبت میکردیم، گفتیم که نوع آبستره این سبک توسط نقاشان مهاجر از اروپا به آمریکا آورده شد و درآنجا پا گرفت. ولی باید تاکید کرد که منظور از آمریکا فقط ایالات متحده نیست. این نهضت هنری به کشور مکزیک نیز برده شد، اما با فرمی متفاوت، که پا را حتی از کار نقاشان اروپا وآمریکا هم فراتر گذاشت. این فرم نقاشی مورد بحث مادراین بخش است.
بعد از انقلاب مکزیک در سال 1910، هنر نقاشی در دست انبوهی از نقاشان بصورت وسیله ای موثر جهت پیشبرد آرمان های ایدئولوژیک در آمد. این نقاشان، مانند اکسپرسیونیست های جاهای دیگر بودند. یعنی قصدشان خلق تابلوهای زیبا و دکوراتیو نبود. آنها میخواستند با تابلوهای نقاشی خود چنان بیننده را دچار شوک وشگفتی کنند، که نسبت به مضمون های سیاسی و ایدئولوژیک آن تابلوها کنجکاو شوند. ولی تفاوتشان با سایر اکسپرسیونیست ها، فرم نقاشی شان بود. یعنی غالبا بجای استفاده از بوم، نقاشی را برروی دیوارهای بلند جاهائی مثل بناهای دولتی، چهار راه ها، کلیساها، پارک ها، مدارس وغیره میکشیدند، که به آن فرم نقاشی Mural ویا نقاشی روی دیوار گفته میشود. در نقاشی مدرن در مکزیک سه هنرمند بودند که بعنوان پیشتاز شناخته شده اند، که عبارتند از:
حوزه اورُزکُو Jose Orozco که روشی دراماتیک داشت، و بیشترروی دیوارهای ساختمان های دولتی نقاشی میکرد. او با استفاده از تکه های بزرگ رنگ های چشمگیر، میکوشید تا از طریق کشیدن مضمون های تاریخی و سرنوشت ساز، به وجدان سیاسی و قومی ملت مکزیک شکل ببخشد.
دیه گو ریوِرا Diego Rivera که بعنوان پیشقراول رنسانس هنر در مکزیک شناخته میشود، در ابتدا بیشتر کارش را بر اساس تجربه هائی که در طی اقامتش در پاریس، ومعاشرتش با نقاشانی مثل پیکاسو، در مورد نقاشی مدرن کسب کرده بود، انجام میداد. ولی بعد نو آوری های نقاشی اروپائی را کنار گذاشت، و فرم های معمول در تمدن های باستانی قاره آمریکا، مثل تمدن های آزتک و مایا را در سطح وسیعی بکار گرفت. ویژه گی عمده نقاشی ریوِرا اینست که مضمون های پیچیده سیاسی و اجتماعی را بصورتی تصویر میکرد که برای عامه مردم قابل درک بود. در این نمونه از کارش بنام Mother’s Helper یا کمک یار مادر، می بینیم که که چگونه این مسئله بزرگِ کشورش را که کودکان باید، بجای مدرسه رفتن، برای کسب در آمد به پدر و مادر کمک کنند، با مضمونی بسیارساده نشان داده است.
دیوید سِکو-ای-ریس David Siqueiros بیش از سایر نقاشان مکزیک انقلابی بود. نقاشی های او بر دیواربسیار پر هیجان و پر حرکت بودند. مهارت او در بکار گرفتن مضمون ها و رنگ های تحریک کننده، حاصل فعالیت های طولانی او در مسائل سیاسی و ایدئولوژیک کشورش بود. او که چندین بار به زندان و تبعید فرستاده شد، هنرش را در خدمت مردم گذاشته بود و خدمات خود به انقلاب ملتش را از طریق هنرش انجام میداد. ما تاثیرنقاشی اش را در این اثرش بنام Revolution Against Dictatorship یا انقلاب علیه دیکتاتوری می بینیم. که گویا آدمها میخواهند از چهارچوب نقاشی بیرون بیایند.
فریدا کالو Frida Kahlo نقاش معروف زن ازمکزیک بخاطرآثارش در رابطه با درد ورنج و شورو هیجان شناخته شده که با رنگهای تند و زنده نقاشی میکرده است. فریدا که بعلت ناراحتی که داشت قادر به راه رفتن نبود و میگفت که ” آثار من پیام درد و رنج را بهمراه دارند.”
برخی از آثار این دسته از نقاشان مکزیکی را میتوانید در Museum of Latin American Art درشهر Long Beach ببینید.
دراینجا صحبت های ما در باره سبک اکسپرسیونیسم و شکل های گوناگون آن به پایان میرسد. دربخش آینده در باره دو نقاش یهودی تبار، یعنی مارک شاگال وآمِادئو مودیلیانی صحبت خواهیم کرد، که هریک در سبک خود منحصر بفرد بودند.