شاعر نقره ای، نمایشی از هوشنگ توزیع

قسمت دوم

مهدی ذکایی: چرا فریدون فرخزاد؟
توزیع: بهرحال «فریدون فرخزاد» یک هنرمند مردمی بود و بدلیل تاثیری که در زمینه ی شوهای تلویزیونی درجامعه ی ایرانی داشته است تبدیل به چهره ای استثنایی شده بود. حالا هم که بدلیل مرگ تراژیکش- حداقل برای گروه بیشماری از مردم- تبدیل به یک اسطوره شده است.
• آیا بازی در نقش فرخزاد یک انتخاب هوشمندانه برای نمایش دادن قدرت بازیگری برای شما بوده یا بحث عمیق تری را دنبال میکنید؟
– حتما که بحث عمیق تری هدف نمایش است. بحث آزادی بیان، حق انتخاب های شخصی، انقلابی که برپایه ی وعده های انسانی و مردمی بنا شد و به سرعت غیرانسانی و ضد مردمی شد. قرار بود انقلاب نان را به رایگان برسر سفره ی پا برهنه ها ببرد، اما قیمت نان هزار برابر شد!
• نقش آفرینی شخصیت «فریدون فرخزاد» مسلما کار بسیار دشواریست. احتمالا یک ریسک بزرگ هم هست.
– مسلما همینطوره. من دوستانی دارم که گاهی برای شوخی ادای «فریدون» را در میاورند. با مزه هم هستن. اما درکار ما هدف شبیه سازی او نیست. هدف نمایش پرداخت به جوهر فکری و عقاید هنری و سیاسی اوست.
• از چند نفری که در تمرینات نمایش شما بعنوان مهمان حضور داشته اند شنیدم که شباهت کم نظیری بین بازی شما و شخصیت فرخزاد وجود دارد؟
– البته من تمام سعی خودم را کرده ام که «فریدون» را بر صحنه بازسازی کنم. چه در مورد صدای او و طرز حرف زدن او و حتی ظاهر فیزیکی او. اما باز هم بگویم که هدف ما شبیه سازی نیست.
• سالها پیش شما در نمایشی بنام «سلطنت آباد» نقش شاه فقید را بازی کردید.
– اسمش بود«ملاقات در سلطنت آباد».
• در آن نمایش شباهت ظاهری شما به «شاه» آنقدر زیاد بود که وقتی برای اولین بار روی صحنه ظاهر شدید، تماشاگران یکصدا آهی از حیرت کشیدند. و بعد نوع صدا و نحوه حرف زدن بسیار شبیه بود.
– بهرحال وقتی یک بازیگر نقش آدمهای حقیقی را بازی می کند که مردم آنها را بخوبی می شناسند باید تمام کوشش خود را در هرچه نزدیکتر شدن به آن شخص بکند.
اما وقتی هدف بازیگر فقط در خلق شباهت فیزیکی باشد، و نه خلق خُلق و خوی واقعی آن شخصیت، کار موفقی از آب در نمی آید. آنچه که تماشاگر را وادار به باور کردن در آن نقش می کند، احساس و درونمایه آن شخصیت است.

• این علاقه شما به بازی در قالب شخصیت های معروف از کجا سرچشمه می گیرد؟
– از تصادف! (میخندد) هر دو این شخصیت ها- شاه و فریدون فرخزاد- کاملا حساب نشده و تصادفی بوده اند. در مورد شخصیت شاه فقید، باید اشاره کنم که «داریوش ایران نژاد» قرار بود نقش «دکتر مصدق» را در نمایشی بنام «ملاقات در سلطنت آباد» نوشته «ضیاء مجابی» بازی کند. داستان این نمایش درباره یک ملاقات تخیلی مابین دکتر مصدق و شاه بود. من درست در آن زمان سرگرم تمرین های سخت نمایشی از خودم بودم بنام «درجستجوی امیرارسلان». «ایران نژاد» که تهیه کننده نمایش هم بود، بعد از جستجوی بسیار برای بازیگری که نقش شاه را بازی کند، از من دعوت کرد که آن نقش را بازی کنم. البته من، هم شدیدا درگیر کار خودم بودم و از طرفی تصور اینکه بتوانم «شاه» را بازی کنم، برایم غیرممکن بود. برای من ریسک خیلی بزرگی بود. اما نهایتا او موفق شد مرا قانع به اینکار بکند. و زمانی که بروی صحنه رفتیم، نتیجه کار بسیار مطلوب بود. بازی درخشان داریوش ایران نژاد در نقش مصدق یک اتفاق کم نظیر درمیان بازیگران تئاتر بود. نقش آفرینی من هم در نقش «شاه» گویا خوب از آب در آمده بود. بنابراین حضور من در آن کار تصادفی بود.
• درمورد «فرخزاد» چطور؟
– این یکی حتی تصادفی تر بود. یک کارگردان سینما از من خواست نقش «فرخزاد» را در یک فیلم سینمایی بازی کنم. تلاشهایی هم شد اما کار به نتیجه ی نهایی نرسید. فیلم کوتاهی هم ساخته شد و بازی من در نقش فریدون گویا خوب از آب در آمده بود. البته باید اشاره کنم که نمایش شاعر نقره ای گرچه براساس زندگی وهنر فرخزاد نوشته شده است اما به سناریو آن فیلم هیچ شباهتی ندارد.

• چه چیزی درمورد «فرخزاد» مورد نظر شماست؟
– سادگی او. کودکانگی های او. عشق بی حد و مرزش نسبت به زندگی. عشق بی پایانش نسبت به ایران، نسبت به مادرش، نسبت به ملت ایران و نهایتا پایان تراژیک زندگیش. که بسیار ناحق بود.
• پس این کار یک کار سیاسی است؟
– نمیشه گفت یک کار سیاسی. شاید بشه گفت یک نمایش سیاسی. شاید هم نه. این نمایش سراسر همراه است با ویژگی های هنری و افکار مردم گرایانه ی او. در این نمایش به او بیشتر بعنوان یک شومن موفق که در برنامه هایش مردم را به وجد می آورد، آنها را می خنداند، آنها را احساساتی می کند، میگریاند و…. برای ما او یک شاعر است. یک شاعر نقره ای.
• همکاران تو در این نمایش چه کسانی هستند؟
– اول بگویم که در طول بیش از یکسال گذشته با بازیگران حرفه ای و حتی غیرحرفه ای متعددی شروع به کار کردیم. تلاش بسیاری کردیم. اما به دلایل گوناگون کار خوب پیش نمی رفت. تمامی آن افرادی را هم که مدتی با هم کار کردیم دوست دارم. امیدوارم که در آینده بتوانم با آنها کار کنم. اما گروه موجود، گروهی است که بالاخره تثبیت شد و از کارهمه شان خیلی راضی هستم.
آرین ریسباف، ناکتا پهلوان، شادی نژاد، ابوذر حاجی پور، شایان وزیری تبار، واهیک اسکندری و چند تن دیگر با این پروژه همکاری دارند.
• تاریخ اجراها مشخص شده است؟
– هنوز بطور کامل لیست اجراها مشخص نیست. اما تلاش ما این است که در ماه June اجراهارو شروع کنیم. هفته آینده لیست برنامه ها را همراه با آگهی های آن به اطلاع عموم خواهیم رساند.