نگاهی به تاریخ ایرانیان در این هفته – دکتر نوشیـروان کیهانی زاده

قطع روابط ايران با دولت سعودي
در سال 1322 (72 سال پیش)

دولت وقت ايران در پي اعتراض به اعدام يك زائر ايراني به نام ابوطالب يزدي در جريان مناسك حج، 29 دیماه 1322 (19 ژانويه 1944 ميلادي) مناسبات دیپلماتیک خودرا با دولت سعودي قطع كرد. اين زائر به تصميم مقامات سعودي گردن زده شده بود. دولت وقت ايران عمل دولت دولت سعودي را غير منصفانه خوانده بود. درپي قطع روابط دو كشور، تامدتي ايرانيان قادر به مسافرت به كشور سعودي نبودند.

72 سال بعد در 24 سپتامبر 2015، 464 ایرانی در رویداد «مِنا» و 11 زائر ایرانی چند روزی پیش از آن در مکه بر اثر سقوط جراثقال جان خودرا از دست دادند. اعتراض و رسیدگی به این دو رویداد ادامه دارد. پیش از آن نیز دو مأمور فرودگاه جده به دو نوجوان ایرانیِ مسافر تجاوز کرده بودند. در طول سال ها، زائران ایرانی در جریان مناسک دچنار چنان حوادثی بوده اند. در اسلام، حَج ـ به شرط داشتن تمکّن ـ از واجبات است.

نگاهی به مسئله نرخ برابری ارزها در ایران، فروش نفت و رواج واردات قاچاق روند درج آن در تاریخ

يکم بهمن ماه 1390 (4 سال پیش) و در آستانه به اجرا درآمدن «تشدید تحریم ها» و در آن زمان که هر بشکه نفت 70 تا 100 دلار بفروش می رسید، ارزش برابری دلار آمریکا با ریال جمهوری اسلامی به 1900 تومان رسید (270 برابر سال انقلاب و پیش از آن).
پیش از انقلاب، در تهران هر سکه طلا 80 تومان، هر دلار آمریکا هفت تومان و هر پوند انگلیسی 14 تومان و چند قران معامله می شد و این نرخ ربع قرن بود که ثابت مانده بود. معاملات ارز در دست بانکها بود و بیش از دو ـ سه صرّافی ارز [به صورت مغازه] در تهران وجود نداشت. در سال 1375 که نرخ غیر رسمی ارز (معلامات خیابانی) دفعتا بالا رفت، دولت صرّافی ها را بست و معاملات خارج از بانک را غیرقانونی و قاچاق اعلام کرد و اجرای این تصمیم را به پلیس و ماموران امنیتی سپرد. در پی اجرای این تصمیم، بانکها شعب ارزی اختصاص دادند و وضعیت به حالت عادی بازگشت که از چند سال پیش، معاملات ارز دوباره دارد از کنترل خارج و تهران دارای صدها صرّافی و صدها معامله گر دوره گرد ارز شده است که این معامله گران دوره گرد در تهران به ارزفروشان پیاده روهای فردوسی ـ منوچهری معروف شده اند و ….
اینک که پس از «پس کشیدن مدت دار» جمهوری اسلامی از برنامه های هسته ای خود و اثبات آن به مرجع مربوط، لغو آن قسمت از تحریم ها اعلام شده است بهای نفت خام هربشکه زیر 40 دلار است و میزان صدور نفت از ایران حدود یک میلیون بشکه در روز که می تواند تا یک و نیم میلیون افزایش داشته باشد. استحراج نفت در ایران سال هاست که پُرخرج شده است. با بهای کنونی نفت، درآمد ارزی سالانه ایران از صدور آن از 20 میلیارد در سال تجاوز نخواهد کرد که بسختی بهای ارزی واردات و هزینه های خارجی خودرا کفایت خواهد کرد. جمهوری اسلامی در حال حاضرمعادل سالانه یک میلیارد و 600 میلیون دلار بنزین و طبق گزارش رسانه ها، بنزین نامرغوب و آلوده ساز محیط زیست وارد می کند. تاکنون تعجب در این بوده است که چرا در طول 37 سال گذشته تا حد نیاز پالایشگاه داخلی ساخته نشده است.
چند روز پیش، رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی اعلام کرد که به رغم گزارش های رسانه ای که با رفع «تشدید» تحریم ها، 100 میلیارد دلار ایران در خارج برای معاملات آزاد خواهد شد، این رقم عملا 29 میلیارد است که دولت قبلا معادل آن را به ریال از بانک مرکزی استقراض کرده و آن 29 میلیارد دلار، بابت آن قروض (ریال ها چاپ شده) متعلق به بانک مرکزی خواهد بود. به علاوه، دولت هزاران میلیارد تومان به بانکها بدهکار است.
به این ترتیب گمان نمی رود که بهای ارزها در بازار ایران کاهش چشمگیر یابد و اگر کاهش نشان دهد این کاهش مختصر برای مدتی طولانی باشد مخصوصا که دولت در آستانه رفع «تشدید تحریم ها» نرخ دولتی (رسمی) برابری دلار را تا 3 هزار تومان بالا برد. این نرخ اختصاص به معاملات دولتی دارد. نرخ دلار آمریکا در بازار آزاد حدود 3700 تومان است (با یک درصد بالا و پایین).
به باور اصحاب نظر، بعید است که حل مسائل مالی ایران (معاملات پول، مالیات ها، گمرک و …) به دست مقامات مربوط دولتی امکان پذیر باشد و باید به فرمول قدیمیِ استخدام مستشار خارجی دست زد که طبق آن فرمول، مورگان شوستر، میلسپو و دکتر شاخت را دعوت کرده بودند.
زیان دیگر «تشدید تحریم ها»، رواج واردات قاچاق در چند سال گذشته بوده است و این نگرانی وجود دارد که این نوع قاچاق، عادت شود (و یا شده باشد) و مبارزه و قطع آن دشوار و وقت گیر.

سالروز انتشار مجله فارسی زبان کاوه در برلین و سرآغاز نفوذ خارجی از طریق رسانه ها و …

در اواخر دومین سال جنگ جهاني اول (سال 1915) دولت امپراتوری وقت آلمان (رایش) که در خاورمیانه در کنار متحد خود ـ دولت عثمانی (ترکیه) با ائتلاف انگلستان، فرانسه، روسیه و … می جنگید و صحنه هایی از این جنگ به داخل ایران (به رغم اعلام بی طرفی) کشانیده شده بود و آلمانی ها از عنوان همنژادی با ایرانیان برای نفوذ در قلوب آنان استفاده می کردند از تمایل چند ايراني مقیم برلین و ازجمله حسن تقی زاده، جمال زاده و قزوینی به انتشار یک نشریه به زبان فارسی و ارسال برای ایرانیان برون مرز و عمدتا «تغییرطلب» و روشنفکران داخلی استفاده کرد و تصمیم به تأمین هزینه مالی این نشریه گرفت تا هدف تبلیغ سیاست های خود به فارسی زبانان و نفوذ در افکار آنان را به اجرا درآورد. این نشریه به صورت مجله دوهفتگی (دو شماره در هر ماه) 24 ژانویه 1916 (بهمن ماه 1294) نخستین شماره خودرا به توزیع داد. ناشران این مجله، نام «کاوه» نخستین انقلابی جهان و متولّد اصفهان (سپاهان) را برآن گذاردند زیرا که نه تنها معنی دار بود بلکه برای هر ایرانی، نامی آشنا و هر ایرانی نام کاوه آهنگرـ انقلابی ضد ظلم را شنیده و در تاریخ عمومی و انقلابات درج است و پس او، اسپارتاکوس. به رغم پایان جنگ جهانی اول در 11 نوامبر 1918 و شکست آلمان در آن و گرفتار تورّم و مشکلات مالی شدن، نظام دولتی بعدی آلمان تا مارچ 1922 (4 سال پس از جنگ) پرداخت هزینه این مجله را قطع نکرد. ناشران مجله پس از قطع کمک مالی آلمان، اين نشريه را تا 4 سال دیگر (سال 1926) انتشار مجله را ادامه دادند. نویسندگان مجله بعدا به ایران بازگشتند و تقی زاده نماینده مجلس و سپس سناتور شد و از مشاهیر. به احتمال زياد، «كاوه» نخستين جريده فارسي است كه توسط ايرانيان در اروپا منتشر شد. اينك به عنوان يك مأخذ از مطالب کاوه استفاده مي شود. در تاریخ دیپلماسی و فصل «نفوذ»، از عمل دولت رایش در تأمین هزینه مالی «کاوه» به عنوان آغاز دوره نفوذ یک قدرت از طریق رسانه ها بویژه رسانه های داخلی و همزبان در کشور مورد هدف نام برده شده است. آلمان، نحست با هدف جلب نظر ایرانیان به حمایت از حود در جنگ و سپس نفوذ اقتصادی و صادرات به ایران و دریافت امتیازات اقتصادی به تأمین هزینه کاوه ادامه داد و سپس به مطبوعات داخلی روی آورد و این روش ادامه یافته و قدرت ها برای نفوذ هرچه بیشتر در یک کشور و جلب حمایت از سیاست های خود متوجه مطبوعات (واینک مجموعه رسانه ها) شده اند.
زیرعکس: صفحه اول یک شماره «کاوه» در آن زمان

سالگرد درگذشت همایون خُرّم موسیقی دان بنام که می گفت «شاد بودن» یک حق است

سه س دیگرال از درگذشت همایون خُرّم موسیقی دان، آهنگساز و ویولنیست شهیر ایران گذشت. وی 17 ژانویه 2013 (28 دیماه 1391) در 82 سالگی درگذشت. خُرّم که سی ام ژوئن 1930 (تیرماه 1309) در بوشهر به دنیا آمده بود از نوجوانی گام به دنیای موسیقی گذارده بود و از شاگردان ابوالحسن صبا بود.
خُرّم که یک مهندس برق بود از 1957 (1336 هجری) از همکاران برنامه های موسیقی رادیو ایران ازجمله «برنامه گلها» بود و برای بسیاری از خوانندگان وقت ازجمله پروین، الهه، مرضیه، هایده و … آهنگ و ترانه ساخته بود و شهرت بانو پروین که یک کارمند بانک بود نتیجه تشویق های او بود.
خُرّم ـ از اعضای وقت هیات رئیسه خانه موسیقی ایران ـ هیچگاه از موسیقی و ترویج آن دست نکشید و می گفت که «شاد بودن» یک نیاز و حق است و موسیقی یک وسیله شاد ساختن است و او برای شادکردن ایرانیان به نوشتن آهنگ و کار ویولن ادامه داده است.