از فرهنگ فرهي
مريم سيحون مدتي است “شبانه هاي سيحون” را داير ساخته كه هر ماه برگزار مي‌گردد با برنامه هاي متنوع.
مريم سعي ميكند از آنها كه امكانات مالي دارند ياري بگيرد تا بتواند گالري سيحون را روي پاي خود نگهدارد و نقاشان جوان را به جامعه معرفي كند. هر بار هنرمنداني به ياري مريم سيحون مي‌روند آرزوي ما اين است كه مريم بتواند در محل بزرگتري شبانه هاي خود را برگزار كند كه بتواند سهمي از درآمد خود را به هنرمندان بدهد.
اين بار (در يكشنبه11 مارچ) در شبانه ي سيحون نمايشخواني بود. فيروزه ي خطيبي هنرمند شايسته و پرآوازه نمايشنامه ي “حكومت زمان خان” را در بروجرد اثر ميرزا ملكم خان معروف برگزيده بود. روخواني اين نمايشنامه را فيروزه خطيبي و حسن خياط باشي عهده دار بودند و با چه توانايي و قدرتي نقش هاي متعدد خود را ايفا كردند و حسن خياط باشي به جاي پنج تن و فيروزه به جاي دو نفر بازي كردند…اجراي موسيقي هم به عهده ي علي نوري بود. در معرفي نامه پرنس ملكم خان (ناظم الملك) نويسنده حكومت زمان خان ميخوانيم كه:
“اين نمايشنامه يكي از اثار تاثيرگذار ملكم خان است كه از نمايشنامه نويسان عصر مشروطه به شمار مي‌رود او در اين اثر توانسته است تصويري دقيق و شفاف از وضعيت حاكم در ان دوران ايران به دست بدهد داستان نمايش در مورد حاكمي است كه تصميم مي‌گيرد به نحو عالي حكومت داري كند اما پس از مدتي با مشكلات اقتصادي مواجه ميشود. و اگر خوب دقت كنيم شباهت هايي ميان وقايع آن دوران وزمان حال در اين اثر كلاسيك ايراني نهفته كه با استفاده از طنزي قوي و فرمي‌ظريف به صورتي بي سابقه به تماشاگر ارايه ميشود اين نمايشنامه از آغاز دوران شكوفايي تاتر در ايران تا به حال بارها روخواني شده و اخيرا نيز در “خانه هنرمندان در تهران اجرا شده است.”
ميرزا ملكم خان در 1312 هجري شمسي در جلفاي اصفهان زاده شد پدرش او را در دهسالگي براي تحصيل در مدرسه ارامنه پاريس به اين شهر فرستاد ملكم پس از ادامه تحصيل در رشته سياست و اقتصاد در 18 سالگي به تهران بازگشت و بعنوان مترجم در وزارت خارجه مشغول به كار شد و همزمان در مدرسه دارالفنون به تدريس پرداخت او با حكومت ظلم و ستم ناصرالدين شاه به
مبارزه برخاست كه به تبعيد او انجاميد و تا 38 سالگي در تبعيد باقي ماند و مدتي در سفارت ايران به كار اشتغال يافت و از اين تاريخ تحت تاثير نمايشنامه هاي آخوندزاده به نوشتن پرداخت. او از فراماسونرهاي انگليس بود وتلاش كرد تا بنياد فراموشخانه را در ايران بگذارد كه موفقيت يافت بعد از قتل ناصرالدين شاه به دست ميرزا رضا كرماني روزنامه ي قانون را تاسيس كرد و بعد از انقلاب مشروطه به سمت سفير كبير ايران در ايتاليا برگزيده شد و در 75 سالگي در شهر برن سوئيس درگذشت كه بنا بر وصيتش اورا سوزاندند.
نمايشنامه ي زمان خان با توانايي به اجرا در آمد و تماشاگران را سخت مجذوب خود ساخت به راستي حسن خياطباشي يك هنرمند به معناي واقعي كلمه است او چنان نقش 5 نفر را در كنار هم بازي كرد كه حيرت همگان را برانگيخت.
در پايان نمايشنامه ترانه مرغ سحر سروده ي ملك الشعرا بهار كه از معروفترين تصنيف هاي اوست خوانده شد: 
مرغ سحر ناله سركن / داغ مرا تازه تر كن
ز آه شرربار /اين قفس را، برشكن و زير و زبر كن
بلبل پربسته ز كنج قفس در آي/ نغمه ي آزادي نوع بشر سرا
كه مجلس را برانگيخت و شور و هيجاني فوق العاده به وجود آورد. آهنگ اين ترانه پرآوازه را مرتضي خان ني داود ساخته است.
در قسمت دوم موسيقي علي نوري بودكه تار را با چيره دستي مي‌نواخت حاضران از آقاي خياطباشي با اصرا رخواستند كه يكي دو ترانه بخواند و او چنان با شور و شوق دوسه ترانه را به اجرا در آورد كه مخاطبان را به شور و شوق در آورد. خياط باشي سپس ازخانم سوسن يوسفي تقاضا كرد كه با صداي زيبا و دلنشين خود خوانندگان را به شوق آورده و سوسن ترانه ي اول را با خياطباشي هماوايي كرد. سپس ترانه ي ديگري با قدرت و توانايي سوسن يوسفي ارائه داد او از بسياري از خواننده هايي كه با طمطراق مي‌خوانند و نمايش ميدهند برتر است و درودي گرم بر او باد.
از فرهنگ فرهي
روز پنجشنبه هشتم مارچ (روز جهاني زنان) سازمان”سي صدا” در “يونيورسيتي هاي” لوس آنجلس بار ديگر مراسمي برپا داشت سازمان “سي صدا” در سال 3009 به همت يك بانوي پرتلاش شايسته (هاله معنوي) نقاش و فيلمساز و آوازخوان تاسيس شد هدف از تاسيس آن بررسي مسائل ومشكلات زنان است و حمايت از زناني كه مورد آزار و ايذا و تعدي و تجاوز قرار گرفته اند. اين سازمان علاوه بر گراميداشت روز جهاني زن ميكوشد تا صداي زنان را در مقابل عواملي كه مي‌كوشند تا اين صداها را ساكت كند در طول سال بازتاب دهد و با تجهيز و بسيج زنان به مقابله با عوامل پيش برنده ي زنان برخيزد.
امسال جشن روز جهاني زن سازمان مسي صدا” روي صحنه اي مزين به يك چادر قشقايي بزرگ كوشيد تا نمادي از برابري زن ومرد كه بين مردمان ايل قشقايي از ديرباز رواج داشته است ارايه دهد. ايلي كه زنان ومردان پا به پاي هم به شكار مي‌روند و به امور خانه وخانواده ميرسند. در برنامه امسال كه با سرودخواني بچه هاي ملبس به رنگ هاي پرچم ايران شد… و درودگرم بر بانويي كه با شور و هيجان و علاقه تعليم و تربيت آنها را عهده دار بوده است آقاي شان فاضلي نيز در رابطه با زنان ساختار و به ويژه “شيدخت” سخن گفت. و فيروزه ي خطيبي نويسنده هنري و فيلمنامه نويس، بازيگر، و كارگردان تاتر وطرحي ارائه داد در رابطه با زنان “سنت شكن” كه در قالب يك گفتگو و رقص به نام از “قمر تا گلشيفته” ارائه داد.
اين قطعه كه 18 دقيقه اي با مقدمه اي كه نويسنده براي مجري برنامه نوشته بود ارائه داده شد.
فيروزه طرحي از زندگي شورانگيز قمر با قدرت و توانايي ارايه داد… و چنان هيجان و شوري به وجود آورد كه گويي يك نمايشنامه با شركت بازيگران برجسته ارايه ميشود نگاهي ژرف به زواياي زندگي زني كه هفتاد سال پيش طلوع كرد او يادآور شد كه : نخستين خواننده ي زن ايراني را شهامتي كم نظير جرات كرد تا در يك كنسرت عمومي‌در سالن گراند هتل آواز بخواند او در آن زمان به خاطر اين “تابوشكني” و حضور در مقابل جمع بدون سرپوش و حجاب اسلامي‌بهاي گراني پرداخت روي صحنه سنگسار و تهديد به مرگ شد مورد بي مهري، توهين و تنفر موجي از مردم و حتي حسادت زنان ديگر كه نمي‌دانستند در مقابل اين عمل سنت شكن چه عكس العملي نشان بدهند قرار گرفت و در نهايت همسر و خانواده اش هم اورا طرد كردند.
آواز قمر در اين نخستين كنسرت، طغياني است برعليه سنت‌هاي دست و پا گير و انعكاس صداي خاموش شده هزاران زن ايراني هم نسل او. قمر درحقيقت با اين “حركت” راه‌ها را براي زنان ديگري كه پس از او برروي صحنه هنر ظاهرشدند همواركرد.
امروز، اين روند تابو شكن در مبارزات زنان ايران براي دستيابي به آزادي‌هاي فردي هم چنان ادامه دارد و بتازگي هم شاهد نوع ديگري از اين گونه سنت شكني‌ها بوده ايم كه ماهيت اصلي آن را نه قضاوت‌هاي زودگذر بلكه گذشت زمان، آينده و تاريخ به ما نشان خواهد داد.
به دنبال اين مقدمه، فيروزه خطيبي خاطرات قمرالملوك وزيري از آن دوران پرتنش را كه درقالب يك نمايش تكنفره نوشته بود با استفاده از شيوه‌هاي نمايشي تك گويي يا “مونولوگ” اجرا كرد و به دنبال اين قطعه كه توسط “علي شكيبافر” كارگرداني شده بود، رقصي با طراحي “آنا جانبازيان” طراح رقص برجسته توسط “الكس كرافورد” رقصنده جوان و مستعد با ترانه “مرغ سحر” با صداي “فرهاد مهراد” اجرا شد. اين رقص نموداري بود از همه چالش هايي كه زنان ايراني و همه زناني كه در درون يك جامعه مردسالا‌ر سنتي و خشونت بار زندگي مي‌كنند در طول ساليان با آن روبرو بوده و هنوز هم هستند.
فيروزه خطيبي مي‌گويد: “وقتي برگزار كننده برنامه از من خواست تا قطعه اي در حمايت از گلشيفته فراهاني كه به خاطر نشان دادن بدن نيم برهنه خود مورد طعن و لعن مردم قرار گرفته بود بنويسم پيش خودم فكر كردم كه اين عمل هم مثل كاري كه 72 سال پيشتر توسط “قمرالملوك وزيري” انجام شده است يعني برداشتن حجاب و آواز خواندن با سر برهنه در مقابل جمع يك نوع سنت شكني بوده است. اما از آنجايي كه فكر كردم شايد ديالوگي از زبان “گلشيفته ” كه خودش در عصر اينترنت مي‌تواند در مورد اين مسئله توضيح بدهد بي مورد باشد تصميم گرفتم از زبان پرقدرت رقص كمك بگيرم. در اينجا بود كه با دوستم آنا جانبازيان تماس گرفتم و او كه به شدت تحت تاثير طرح نمايش قرار گرفته بود در مدت زمان كوتاهي اين قطعه رقص را آماده كرد تا بخش پاياني نمايش را تشكيل بدهد. رقصي كه حركت‌هاي مقطع و برنده آن به شدت تماشاگر را تحت تاثير قرار مي‌دهد وروح طغيانگر زن ايراني كه از 110 پيش تا كنون دست از مبارزه براي احقاق حقوق خود برنداشته، در اين حركات موزون به نمايش گذاشته شده است. اين قطعه در نهايت با حركتي سمبليك در رابطه با “گلشيفته” و سنت شكني او پايان مي‌يابد.”
پس از اجراي اين نمايش و رقص، زن سنت شكن ديگري كه در سالن اجراي برنامه حضور داشت – “زينت مودب( “خطيبي) كه در سال 1327 – سيزده سال پس از اولين كنسرت “قمر” به عنوان نخستين ستاره سينماي ايران در دو فيلم “طوفان زندگي” و “زنداني امير” نخستين فيلم‌هاي ايراني كه در داخل ايران توسط “ميترا فيلم” و “دكتر اسماعيل كوشان” ساخته شدند بازي كرده است به تماشاگران معرفي و از او تجليل شد. در آن زمان (63 سال پيش) زينت خطيبي 23 ساله ضمن بازي در نقش اول اين دو فيلم به كار مونتاژ فيلم در استوديويي كه بعدها به “پارس فيلم ” تبديل شد پرداخت. بازي در فيلم در آن زمان شايسته زنان جوان نبود و جامعه ايران آن زمان به اين كار نيز از ديدگاهي سرزنش بار و متعصب نگاه مي‌كرد.
در بخش‌هاي ديگر برنامه امسال “سي صدا” علاوه بر نمايشگاه نقاشي و عكاسي زنان ايراني از جمله بنفشه حقيقت صديق و فيروزه ارشادي، فيلم كوتاهي از هاله معنوي به نمايش درآمد و هما حليمي نصيرزاده – روانشناس در مورد “بخشش” سخن گفت. پس از آن تهمورث پورناظري از اعضاي گروه شمس به همراه نوازنده جوان ضرب “شهاب پرنج” قطعاتي را اجرا كرد و آقاي فرهنگ فرهي نيز به عنوان حسن ختام به دعوت برگزار كنندگان به پشت تريبون آمد و درباره روزجهاني زن سخن گفت ودر سخناني پرشور ازسيمين دانشور نويسنده رمان فراموش نشدني “سووشون” كه همان روز درگذشته بود سخن گفت.
سپس ضمن تجليل از خانم زينت خطيبي يادآور شد كه او از جواني به كار بازيگري پرداخت و قدر و منزلتي يافت در خور تحسين و حق است كه او دختر شايسته اي چون فيروزه داشته باشد كه رد پاي مادر را با قدرت و شهامت دنبال كرد و حاضران را دعوت به ايستادن و ستايش از اين مادر و دختر شايسته كرد.