1412-1

عکسهای روی جلد و داخل از سعید نوشین فر

با حسن شماعی زاده، آهنگساز و خواننده سرشناس در رادیو جوانان Javanan Radio گفتگوی خواندنی و پرنکته ای داشتیم، که در آن عبدالله ناظمی استاد رقص هم حضور داشت
مهدی ذکایی: آقای شماعی زاده عزیز من از جمله طرفداران آهنگهای جاودانه قبل از انقلاب شما و همچنین بسیاری از آثاری که درخارج ساخته شد هستم، آنروزها که آهنگهای محبوب شما در چشمک پخش می شد فرشید رمزی کارگردان مبتکر تلویزیونی، با سبک و شیوه جدیدی، با تهیه و پخش آهنگهای جدید، همه سراسر ایران را زیر پوشش می گرفت، براستی کجاست فرشید رمزی؟ که یادم هست اولین سال انتشار مجله جوانان، مرتب به ما سر میزد و سرحال و پرانرژی بود، ولی ناگهان غیبش زد، بهرحال هرجا که هست امیدوارم سلامت باشد.

1412-4

شماعی زاده: فرشید رمزی اوایل که تلویزیون جام جم به مدیریت منوچهر بی بیان شروع شده بود، به روایتی کارگردانی برنامه ها را داشت ولی بعد دیگر نمی دانم کجا رفت بهرحال هنرمندی مبتکر بود.
• شماعی زاده ای که ما می شناسیم همیشه فعال بوده، خستگی را نشناخته، کارهای ماندنی ارائه داده است برایمان بگوئید از آثارهایی که ساخته اید، آثاری که خوانده اید.
– من از سال 2006، فقط برای خودم آهنگ ساختم و خواندم، اخیرا خیلی ازآنها بصورت موزیک ویدیو هم درآمد. نمونه اش «اسارت» و «سرزمین لاله ها»، قبل از آن «جوونی»، بعد بازسازی آهنگ خداحافظ که در سال 1985 خواندم که موزیک ویدیویش اخیرا خیلی گل کرده است.
• در طی چهل و چند سال گذشته، آهنگهایی که ابتدا ساختید، همه تم عاشقانه داشت در امریکا، هم عاشقانه و هم شادترین آثار را ساختید که همه به نوعی ریشه در خانواده داشت و به دل همه نشست.
– در ایران که بودیم اوضاع شکل دیگری داشت دهه 70 نه تنها درایران، بلکه در جهان، بهترین و درخشان ترین دوره اقتصادی بود، وضع مردم خوب بود، هنر پیشرفت کرده بود، بنظر من آن دوره از نظر اجتماعی، اقتصادی و سیاسی وهنری، هیچگاه تکرار نمی شود. وقتی آمدیم امریکا، ابتدا من به ساختن آهنگهایی به سبک همان دوره پرداختم، در ضمن به ساخت آهنگهای شاد ادامه دادم، ما فکر نمیکردیم آثارمان در ایران شنیده بشود، آنروزها زندگی خوانندگان از عروسی ها، مهمانی ها و کلاب ها می گذشت و ما مجبور بودیم آهنگهای شاد و ریتم دار بسازیم و بخوانیم. کم کم متوجه شدیم آهنگهای ما در ایران شنیده می شود آن سالها چه مردم درون و چه بیرون در پی آهنگهای شاد بودند، زمان جنگ ایران وعراق بود، در اینجا سالن کنسرت ها پیست رقص داشت اگر به سالنی میرفتیم که مردم امکان رقصیدن نداشتند اعتراض می کردند درحالیکه ما در ایران نه تنها در سالن کنسرت ها، بلکه در کاباره ها هم پیست رقص نداشتیم، اصولا مشکل مذهب در ایران، نه برای موسیقی بلکه برای رقص بود، مردم ما بیش از هزار سال براحتی نرقصیده بودند، در سالهای 80 و 90 هرجای دنیا می رفتید، از خواننده آهنگهای رقصان طلب میکردند، کم کم در اواخر سالهای 90، پیست های رقص  در کنسرت ها برداشته شد، مردم کنسرت ها را در امفی تیاترها می دیدند، دوباره توجه مردم به موزیک سنتی جلب شد، انگار مردم یک چیزهایی را گم کرده بودند، بدنبال ریشه های خود می گشتند، دلشان برای نوحه و سحرخوانیهای ذبیحی تنگ شده بود، خود بخود ما موزیک سنتی و پاپ را بهم آمیختیم، کم کم خوانندگانی به میدان آمدند که بدنبال عاشقانه های مذهبی بودند، در سالهای آغاز 2000 نت های ربع پرده تبدیل به 4/2 و 4/4 شد، بکلی کوارتر کنار رفت.
عبدالله ناظمی: برای من جالب است بدانم که یک هنرمند با تجربه و متخصص چون حسن شماعی زاده از موسیقی پاپ این 35 سال گذشته راضی است یا نه؟ آیا کارهای قابل توجهی ساخته شده یا نه.
شماعی زاده: رضایت من مهم نیست، این مردم هستند که تعیین کننده هستند و هنرمند و خالق اثر را به سویی می برند. مگر من آهنگهای عاشقانه سبک قبل از انقلاب را نساختم؟ چرا موفق نشد؟ من وهمکارانم دراینجا با دست خالی، بدون پشتوانه مالی آثار خوبی ساختیم، که من از خیلی از آنها راضی هستم، خیلی ها آثار خوب بعضی ها آثار بد ساختند، شاید ترانه هایی با کلام نه چندان اخلاقی ساخته شد، آهنگهایی با هارمونی غلط ساخته شد، ولی یادتان باشد آثار زیبا و ماندنی بسیاری هم ساخته شد. متاسفانه در این سرزمین، به هرکسی مجوز خواندن، ساختن و سرودن میدهند، در اینجا شورای شعر و موسیقی وجود ندارد، خودبخود اختیار می افتد دست مردم و سلیقه آنها.

1412-5

عبدالله ناظمی: بنظر من هنرمند و دانشمند مسئول هستند، هنرمند و دانشمند در پی آزادی عمل هستند درخارج همه امکانات آزادی در اختیار هنرمندان بود، من عقیده دارم هنرمند باید مردم را هدایت کند. درسته که هنرمند ایرانی درخارج بدون پشتوانه و حامی با مشکلات فراوانی روبروست ولی آیا براستی دراین 35 سال هنرمندان خلاق به میدان آمدند؟
شماعی زاده: همانطور که اشاره کردم، در این سالها بهترین و بدترین آثار ساخته شد، ولی یادتان باشد که همین هنرمندان موسیقی و ترانه ایرانی را حفظ کردند،همین هنرمندان نسل جوان را به زیر سقف گردهمائی ها آوردند، همین هنرمندان جاودانه هایی هم دراین سالها ساختند.اگر یک گروه کم مایه هم آمدند ومردم را به آسان پسندی بردند مسئله اش جداست ولی کار بد و ضعیف نمی ماند، دیدیم که صدها آهنگساز و ترانه سرا و خواننده کم مایه آمدند و رفتند.
خوانندگانی که موفق شدند و ماندند، بدون علت نبود، در آنها به نوعی نبوغ هنری وجود داشت ما دراینجا نوازنده یک ساز داریم که موسیقیدان نام گرفته،خواننده داریم که ساز میزند ولی نت نمی داند، ما همه رقم جنس داریم اگر از میان ترانه سرایان داخل ایران، که سر به هزاران نفر میزند، بپرسیم فرق ترانه و شعر چیست نمی دانند، این ترانه سرایان، تکنیک و تخصص این کار را ندارند، ما ترانه سرایانی چون هدیه، هما میرافشار، شهیار قنبری، اردوان سرفراز، جنتی عطایی داشتیم و داریم که چنان ترانه می سرایند، چنان با تکنیک «اسم و رسم ووزن» آشنا هستند، که آهنگساز و خواننده کارشان آسان میشود.
مهدی ذکایی: شما فکر می کنید چه عواملی سبب رکود موسیقی همچنین کنسرت ها و عروسی ها و مهمانی ها شد.
– بنظر من عوامل دست اندرکار هنر در داخل بیشترین نقش را داشتند، وقتی آنها دیدند، فرهنگ و هنر مردم خارج، بر داخل غالب شده، با کمک تکنوکرات ها، در وزات ارشاد یک اتاق ویژه دایر کردند، که هرچه آهنگ درخارج ساخته میشود، با هزینه هنگفتی، بلافاصله آنها را بروی سایت ها ببرند و براحتی در دسترس مردم قرار دهند و همین کمپانی ها و خوانندگان را از پای در آورد، کسی دیگر آلبوم ها را نخرید، کمپانی ها دست از تولید کشیدند. در سال 2006 عوامل داخل به خارج نفوذ کردند، حتی ترانه ها ابتدا در ارشاد تصویب شد، بعد به خوانندگان خارج سپرده شد سریال ها با حجاب آمد، فیلم های با حجاب آمد، در ماه محرم تلویزیون های لس آنجلس بساط عزاداری راه انداختند و همین ها موسیقی و کنسرت و آلبوم ها را به سقوط کشید بدنبال آن پخش بی رویه آهنگها از شبکه های تلویزیونی، در دسترس بودن هنرمندان، همه و همه به این اوضاع بلبشو کمک کرد عده ای خواننده بی مایه با کمک دستگاه های جدید دیجیتالی، با ترمیم صدایشان و تغییر صدایشان وارد صحنه ها شدند. استودیوهای ضبط صدا به خانه ها انتقال یافت و بکلی شکل و شمایل موسیقی و فعالیت در این زمینه تغییر یافت، که آرزو دارم واقعا تحولی بوجود آید، قانونی برای این سرقت ها، دان لودها و تکثیرها، پایمال شدن حقوق هنرمندان و دست اندرکارموسیقی وضع شود تا شاید بعد از 35 سال سروسامانی بگیریم.

1412-6