قسمت اول
گفتگویی دررادیو جوانان، در برنامه گپ با کاظم عالمی هنرمند، آهنگساز و تنظیم کننده ارزنده، پرکار وموفق.
• آقای عالمی کمتر دیده شده که شما در رادیو و تلویزیون بطور کلی رسانه ها گفتگو داشته باشید. علت چیست؟ آیا اتفاقی از جانب آنها برای شما افتاده و یا اینکه اصولا اهل مصاحبه نیستید و سخت گیری می کنید؟
– شاید همه این موارد که گفتید علتی باشد امادراین زمینه دلخوری نبوده و تاحدی که نیاز بوده در برنامه ها شرکت کنم مثلا درکنسرت و آلبومی که به بازار ارائه شده حضورداشتم ولی بهترین مصاحبه هایی که داشتم با مجله شما مجله جوانان بوده که خاطرات خوبی را از آن ها در ذهن دارم.
• حدود سی سال درخارج از کشور بعنوان تنظیم کننده مشغول فعالیت هستید اکثرآهنگهایی که می شنویم تنظیم شما بوده و خیلی ها هم پیگیر هستند و تعصب خاصی دارند که شما تنظیم کننده کارهایشان باشید، آیا کاری دارید ، در طی این سی سال چند آهنگ تنظیم کردید و بیشتر با کدام آهنگساز همکاری داشتید؟
– بیشترین فعالیتی که دراین زمینه داشتم با آقای جهانبخش پازوکی موسیقدان و ترانه سرای بسیار خوب و بزرگ کشورمان بوده که فکر می کنم حدود 200(دویست) ترانه و یا شاید بیشتر برای ایشان تنظیم کردم که خواننده هایی چون زنده یاد مهستی، معین،ستار و خانم حمیرا… اجرا کردند.
• شما خودتان هم آهنگساز ویا خواننده را انتخاب می کنید؟
– در موردکارهایی که با آقای پازوکی داشتیم همیشه خواننده مشخص بوده. کارهایی هم بوده که خودم روی شعری آهنگ ساختم و یا اکثر مواقع خواننده شعری به من داده و آهنگی برایش ساختم. بعضی موارد هم شعری را دوست داشتم که خصوصا در موردخانم میرافشار صدق می کند و برای آن آهنگ ساختم وبعد تصمیم گرفتم برای کدام خواننده مناسب تر است و به او پیشنهاد دادم.
• از بین ترانه ها وکارهایی که برای خوانندگان مختلف ساختید کدام یک بیشتر به دل خوانندگان نشسته؟
– بسیار هستند خصوصا تنظیم هایی که برای آقای پازوکی انجام دادم فکر می کنم هر یک از آنها برای من خاطره ساز بودند مثلا شعر و ترانه مسافر مهستی برای من خیلی دلنشین بود کار دیگر آقای پازوکی ترانه صدف و سنگ که با صدای خوب مارتیک عزیز اجرا شد از آهنگ هایی است که من می پسندم.
• بعضی ها به درستی معنا و مفهوم، ارزش و اعتبار یک تنظیم کننده را نمی دانند و شاید با کار تنظیم کننده اصلا آشنایی ندارند درحالیکه خیلی ها هم این را می دانند که تنظیم کننده نقش بسیار ظریف و مهمی در یک کار دارد بطوری که حتی اگر آهنگسازی درکار خود دچار اشتباه شده یک تنظیم کننده به راحتی می تواند آن اشتباه را حل کند گاهی ممکن است یک ملودی ساخته شده دچار پراکندگی خاصی در آهنگ باشد تنظیم کننده می تواند به راحتی هارمونی خاصی به آهنگ بدهد در کل سختی هایی که در کار ساختن و سرودن آهنگ و شعر هست درکار تنظیم کننده هم وجود داره به اصطلاح تنظیم کننده آخرین نقش را روی کار اجرا می کند تا آن شعر و آهنگ بسیار زیبا جلوه کند گاهی شعرو آهنگ بسیار خوبی به دست یک تنظیم کننده نه چندان خوب سپرده شده وکار خوبی از آب در نیامده، شما از نظر تکنیکی چگونه این مسئله را تعریف می کنید؟
– دروهله اول هر کاری که جنبه هنری دارد بسیار سلیقه ایست ولی این راهم باید در نظر داشت که دانش آن کار هم باید تثبیت کننده کار باشد. هرچقدر دانش وآگاهی به فن بیشتر باشد طبعا وسایل بهتری برای استفاده وجود دارد ولی در کل در کار هنری الهام نیز مهم است و چیزهایی که سبب جاودانه شدن یک اثر هنرمند می شود حالا درکار تنظیم موسیقی دانش و فن از ملزومات اصلی است که اگر نباشد یک پایه کار می لنگد ولی باز این قضیه از نظر من سلیقه ای است و این بسیار مهم است که شعر و آهنگ و تنظیم دست به دست هم بدهند تا یک اثر خوب بوجود بیاید به زبان عامیانه به دل مردم بنشیند.
• آیا برای شما پیش آمده که آهنگ وشعری را به شما بدهند وخواننده هم مشخص باشد ولی شما نپذیرید؟
– به ندرت پیش آمده کاری که با طبع وسلیقه من مطابقت نداشته قبول نکردم ولی خیلی از موارد هم اینکار را انجام دادم خصوصا اوایل کار که اینجا آمده بودیم ازهمه جهت در مضیقه بودیم متاسفانه مجبور بودیم خیلی از کارها را انجام بدهیم شاید درست نیست بگویم مجبور بودیم ولی گاهی شرایط – اجاره خونه- و هزینه زندگی ایجاب می کند کاری که دوست ندارید انجام بدهید.
• آیا پیش آمده کاری انجام بدهید واسم خودتان را روی کار نگذارید؟
– فکر نمی کنم کاری کرده باشم و اسم خودم را روش نگذاشته باشم.
• یک تنظیم کننده باید تحصیل کرده باشد، نت بلد باشد خصوصا تنظیم کننده آهنگ های کلاسیک باید گوشه ها و ردیف های موسیقی ایرانی را بشناسد. شما این هنر و تخصص را کجاآموختید؟
– من از سن 12 سالگی به خواست و تشویق پدر به هنرستان موسیقی ملی درتهران رفتم در آنجا موسیقی را شروع کردم ساز تخصصی که در وهله اول شروع کردم تار بود که هنوز هم به تمرین روی این ساز می پردازم و درکارهام از آن استفاده میکنم. به رشته آهنگسازی علاقمند شدم و به خاطر اینکه کار آهنگسازی انجام بدهم بورسی از رادیو و تلویزیون ملی گرفتم و دو سال پیش از انقلاب به امریکا و دانشگاه USC جنوب کالیفرنیا آمدم و در رشته آهنگسازی و رهبری ارکستر مشغول به تحصیل شدم و فوق لیسانس این دو رشته را گرفتم.
• این نشاندهنده این است که یک تنظیم کننده خوب بدون علم و دانش آکادمیک نمی تواند موفق باشد. معمولا آهنگسازها در جامعه ایرانی تحصیل کرده هستند حتی اگر هم تحصیلات نداشته باشند بطور عملی در طی سالها آموختند ولی بسیاری از آهنگسازان راما سراغ داریم که تحصیلات که نداشتند هیچ نت هم بلد نبودند بعنوان نمونه، حسین واثقی آهنگسازی که حدود 1200 آهنگ ساخته، درواقع خودش نساخته ملودی در ذهن داشته با دست روی میز به اصطلاح رنگ می گرفته و برای تنظیم کننده ای میخوانده و تنظیم کننده آن ملودی را بصورت نت در می آورد و آهنگ ساخته می شده حالا سئوال این هست که آیا زنده یاد حسین واثقی می تواند آهنگساز باشد و اصولا کار با چنین افرادی که به این شکل ملودی می سازند چگونه است؟
– این را اول بایستی یادآوری کنم که آهنگسازی با قریحه باتنظیم آهنگ خیلی متفاوت است. البته این قراردادی است که مصطلح شده در جامعه وموسیقی ما، ولی بودند کسانی که ساز نمی دانستند و موسیقی هم بلد نبودند ولی قریحه ملودی سازی و خلق موسیقی را داشتند.
من حسین واثقی را خوب می شناختم چند کار هم با هم انجام دادیم ازجمله دو آهنگ برای هایده که هم هایده خیلی دوست داشت این کار را و هم خود من و خیلی ها هم دوست دارند بازخوانی کنند.
در ضمن پسرعموی حسین واثقی اسماعیل واثقی که چند نسلی از من بزرگتر است در هنرستان موسیقی تحصیل می کرد یکی از آهنگسازان خوب ایران است فکر میکنم درحال حاضر در وین زندگی می کند. مدتی است از اوخبر ندارم ولی موقعی که در هنرستان بود به یاد دارم که کارهای بسیار خوبی خلق کرد.
ادامه دارد…
