یادها و خاطره ها – شاهرخ پهلوان

مروری برکارنامه درخشان بیژن سمندر

زمان چه زود می گذرد آنچه که قدما آنرا باد «صَرصَر» نامیدند. مثل اینکه همین دو سه سال گذشته بود که در دانشگاه یو سی ال ای( تالار فروید) مراسم بزرگداشت بیژن سمندر برگزار شده بود، درحالیکه 12 سال از آن برنامه می گذرد و هنرمند جاودانه معاصرمان که چهار سال قبل از آن به بیماری پارکینسون مبتلا و خود را خانه نشین نمود و از انظار همگان مخفی شد، همچنان بر بستر بیماری در جدال است تا بلکه علم پزشکی که در بسیاری زمینه ها به کشف داروهای شفابخش موفق بوده او را نیز از دام این بلای بزرگ رهائی بخشد.
یادآور میشود بلیط های مراسم بزرگداشت درهمان روزهای اول فروخته شد و بسیاری از علاقمندان و دوستداران او نتوانستند در مراسم حضوریابند درصورتی که در چنین مراسمی در هرکجای دنیا به سختی می توان صد تا صد و پنجاه تن را بطور رایگان فراهم آورد. در همان زمان بزرگداشت، حال سمندر برای حضور در آن مراسم مساعد نبود کمااینکه برنامه ای که در دو بخش تهیه و اجرا شد در بخش اول حضور نداشت و وقتی هفتصد نفر حاضران دوباره به سالن بازگشتند او را به سختی به طرف تماشاگران برگرداندند و او هم به سختی توانست دستش را به دهان برده وبرای علاقمندانش بوسه فرستد.
سال 1345 خواهرم با دائی بیژن ازدواج و راهی شیراز شد اولین کسی که در بین خانواده به دیدار آنان آمد سمندر بود و از همان اوایل آشنایی او را سرشار از هنرهای گوناگون دیدم درحالیکه او تازه از دانشگاه پهلوی در رشته ادبیات فارغ التحصیل و در حال گذراندن خدمت وظیفه بود. دیری نپائید که برای ادامه تحصیل رهسپار امریکا شد ولی این بار به عکس رشته قبلی به دانشکده معماری رفت و با عنوان مهندس به ایران بازگشت. اما تنها رفت و دو نفری آمد! زیرا با عشق جاودانه زندگی اش «ژاله» ازدواج نموده بود که خود داستان جذاب و خواندنی دارد که چهار سال قبل با عنوان «بهار است وعید است و عشق و جوانی» در نشریه ایرانیان به چاپ رسید.
سمندر اولین فعالیت شغلی را هنگام تحصیل در امریکا (واشنگتن دی سی) در کنسولگری سفارت ایران آغاز نمود و در آخرین سال حضور در امریکا رابط وزارت اطلاعات ایران در اداره اطلاعات سازمان ملل متحد گردید. سمندر با هوشنگ انصاری سفیر وقت ایران در امریکا آشنا و دوست گردید. انصاری زودتر از سمندر به تهران بازگشت و وزیر اقتصاد شد و همو بود که سمندر را بعد از آمدن به تهران به اداره رادیو ایران معرفی کرد و جالب آنکه بیژن را با اتومبیل مخصوص وزیر به رادیو ایران فرستاد.

گفتنی است وقتی باجناق او که از زمان تحصیل با نگارنده دوستی و برادری داشته و دارد به فرودگاه مهرآباد رفت که او را به منزلش ببرد اما وقتی بیژن در اتومبیل نشست و از برنامه آگاه شد بعلت رابطه عاطفی که با من داشت اصرار نمود اول برو منزل شاهرخ که او را ببینم. مشتاقانه او را در آغوش گرفتم هنوز بطور کامل ننشسته بود که گفت قبل از هرچیز باید برایم بخوانی که چند سال است از شنیدن صدای گرمت محروم بوده ام. آخرین مکاتبه ما زمانی بودکه با ژاله ازدواج و برای ماه عسل به میامی (فلوریدا) رفته بود که کارت پستال زیبایی از غروب میامی فرستاده بود که حاوی یک دو بیتی زیبا بود و اضافه کرده بود که آنرا اختصاصا برایم پست مینماید:
ما خیمه به ساحل میامی زده ایم
با جام وفا رطل پیاپی زده ایم
با شیخ بگو که ما زهستی شادیم
در خانه ما میا میا می زده ایم
بگذریم، در کارنامه اشتغال او که از رادیو ایران آغاز گردید فهرست وار دنباله آنرا با هم مرور می کنیم:
– سردبیر کمیته نمایشات رادیو ایران
– سردبیر کمیته جوانان رادیو ایران
– مدیر بخش شعر و ترانه گروه موسیقی تلویزیون ملی ایران
– نماینده رادیو تلویزیون ملی ایران در اتحادیه تلویزیون های آسیا
– کارشناس فرهنگی ممالک آسیایی و افریقایی
– رئیس اداره آرشیو فیلم ایران
– رئیس اداره بورس دانشجویان مقیم خارج در وزارت فرهنگ و هنر
– سردبیر مجله هنر و مردم، نشریه پژوهشی و علمی وزارت فرهنگ و هنر.

کارنامه فعالیت های هنری:
– مقام اول در مسابقه خط و خوشنویسی ایران
– مقام اول درمسابقات ادبیات ایران
– مقام اول در مسابقه موسیقی ایران و اعزام به اروپا در دوران تحصیل
– اجرای کنسرت در تلویزیون و مراکزعلمی و فرهنگی درکشورهای امریکا و اروپا.

آثار ادبی و پژوهشی:
«پرندوش» سیاه مشق های شاعرانه (مجموعه شعر)
«شعر شیراز» پژوهش در فرهنگ مردم شیراز به لهجه شیرازی (مجموعه شعر و تفسیر)
«شعر شهر» کاوش در فرهنگ عامیانه شیراز به لهجه شیرازی (مجموعه شعر و تفسیر)
«شیراز از گل بهترو» پژوهش در فرهنگ مردم شیراز با لهجه شیرازی (مجموعه شعر و تفسیر)
«میکس شعر» مجموعه شعر فارسی و انگلیسی، پدیده تازه در شعر فارسی، چاپ امریکا
«سمندر» مجموعه شعر
«ترانک» مجموعه صد و ده ترانه
«شعرک های ژاپنی» ترجمه با مقدمه ای پیرامون تاریخ و ادبیات ژاپن
ترجمه های پراکنده آثار و احوال بزرگان هنر ایران و جهان در نشریات فرهنگی
مرقعات و تابلوهای مختلف در زمینه خوشنویسی
آثار میهنی:
«سرود مهرگان» برنده مسابقه شاعران و آهنگسازان کشور
«سرود روز پدر» برنده مسابقه شاعران و آهنگسازان کشور
«سرود بین المللی جمبوری پیشاهنگی» انگلیسی و فارسی برای اجتماع بین المللی پیشاهنگان جهان.

آثار هنری:
«آلبوم تار» صفحه سی و سه دور استریو، تولید کمپانی لی رکورد- نیویورک
«آلبوم شعرو آواز» صفحه سی و سه دور استریو، تولید کمپانی لی رکورد- نیویورک
«صدای شاعر» برای جشن های فرهنگ وهنر، شعرهای شیرازی با تار و سه تار شاعر- شیراز
«تک نوازی سه تار» موسیقی متن اشعار حافظ همراه با شعرخوانی کیخسرو بهفروزی، لوس آنجلس
«مثنوی کوتاه سرنوشت» تک نوازی تار همراه با اشعار و موسیقی شاعر، شرکت ساندیس، لوس آنجلس
«دشتی و دیلمان» تک نوازی تار همراه با اشعار و موسیقی شاعر، شرکت ترانه، لوس آنجلس
مشهورترین ترانه ها:
پاپ : گل سنگ- نوروز آمد- زندگی – عالم یکرنگی- پرنده مهاجر- عشق شرقی – مداد رنگی – پرندوش – چین و ماچین و….
فولکلور: راه شیراز برای تو دوره – دم شاهچراغ زیر چلچراغ وعده کردی- پشت فرمانداری – هونونوی.
گل سنگ بیژن سمندر تنها ترانه ایست که راه بین الملل پیمود که ابتدا امل ساین خواننده بین المللی ترکیه و سپس سایر خوانندگان معروف ترکیه و خوانندگان بین المللی کشورهای امریکای لاتین خوانده و همچنان می خوانند.
در پایان «مثنوی کوتاه سرنوشت» تقدیم دوستداران بیژن سمندر می گردد.
راست گفتی زندگی چون خواب بود
تکیه ما جملگی بر آب بود
دل نمی بندم دگر بر هرچه هست
هر بتی را من پرستیدم شکست
چند روزی عیش راحت داشتیم
لحظه ها را جاودان پنداشتیم
ای عجب از بازی این روزگار
کاتشی زد بر همه یار و دیار
آرزوها در دمی بر باد رفت
هر که بود و هرچه بود از یاد رفت
خانمان ها محو شد نابود گشت
دودمان ها سوخت در دم دود گشت
نغمه هامان درگلو فریاد شد
خنده هامان گریه بیداد شد
هرکجا چشم و چراغ خانه ای
از هراس مرگ در ویرانه ای
ای بسا دلها که از غم چاک شد
آرزوها با عزیزان خا ک شد
حالیا در سرزمین تاج ها
مانده جای تاج ها تاراج ها
راست گفتی روز خوش در روزگار
تا ابد با کس نماند پایدار