فیروزه خطیبی
روز پنج شنبه 16 ژانویه 2020، سوسن دیهیم، آهنگساز، وکالیست، طراح رقص و بازیگر ساکن لس آنجلس، به مناسبت انتشارآلبوم تازه خود -“زیبا و دیو” La Belle et La Bete – برای نخستین بار بر روی صحنه تئاتر بارکلی اورنج کانتی در ارواین، کنسرتی را به همراه گروه نوازندگان ایرانی و آمریکایی خود اجرا خواهد کرد که مجموعه ای است تلفیقی از ترانه های قدیمی و خاطره انگیر عاشقانه دوران پیش از انقلاب در ایران و موسیقی “جاز” آمریکا.
سوسن دیهیم یکی از نوآوران موسیقی تجربی و آوانگارد آمریکاست که کارخود را در اوائل دهه ۸۰ میلادی در شهر نیویورک وبا همکاری ریچارد هارویتز، نوازنده برجسته فلوت وآهنگساز برنده جایزه گلدن گلوب آغاز کرد.
در آن زمان، موفقیت اولین اجراهای سوسن دیهیم در مرکز هنری و آوانگارد “لاماما” در نیویورک و کنسرت های تکنفره او در “کارنگی هال” و موزه “ویتنی” نیویورک خیلی زود توجه منتقدین موسیقی را به هنر ویژه این هنرمند ایرانی جلب کرد. سبک موسیقی ابتکاری، وسعت صدایی کم نظیر و شیوه های خاص سوسن دیهیم در استفاده از تارهای صوتی موجب شد تا روزنامه نیویورک تایمز موسیقی او را “برانگیزنده وطنین انداز» و صدای او را «حیرت انگیز» و “آوایی که مدت ها پس از ترک سالن کنسرت در ذهن و روح شنونده باقی می ماند» بخواند.
زندگی در نیویورک در دهه 80 میلادی فرصتی پیش آورد تا سوسن بتواند با برخی از مهم ترین موسیقی دان ها از رشته های مختلف موسیقی از جمله “جاز” آمریکا آشنا شده و با آن ها همکاری های مستمری داشته باشد:
“پیش از همه با ریچارد هارویتز، شریک زندگیم آشنا شدم که سال ها در فرانسه و آفریقای شمالی به پژوهش موسیقی اشتغال داشت ودر زمینه بداهه نوازی یا موسیقی “جاز آزاد ” تجربه های زیادی کسب کرده بود. از طریق او بود که با موسیقی “سسیل تیلور”، “چارلز مینگوس” و “میکروتون ها” یا موسیقی فاصله زمانی کوچکتر از”سمیتون” و ریشه های این نوع موسیقی آشنا شدم. هم زمان مدت زیادی از وقتم را هم صرف آموختن موسیقی بومی جهان و میراث های آوایی اقوام گوناگون کردم. این تکنیک های حیرت آور به من کمک کرد تا بتوانم توانایی های صدا سازی در انسان را بهتر و بیشتر بشناسم و درک کنم.”
چندی بعد، سوسن دیهیم توانست از طریق چیدمان های ویدیویی شیرین نشاط – عکاس و فیلمساز برنده جایزه – از جمله دو ویدیوی هنری “بی قرار” و “شیدایی” او که در موزه ها و نمایشگاه های جهانی به نمایش درآمد علاوه بر هنر آهنگسازی، تجربیات خود در فن صداسازی را نیز به بهترین نحو به نمایش بگذارد: “من افتخار می کنم که توانسته ام در کارهای اولیه شیرین نشاط با او همکاری داشته باشم و موسیقی 7 چیدمان ویدیویی او را بسازم که اولین آن ها توانست جایزه شیرطلائی بی ینال بین المللی ونیز را هم بدست بیاورد.”
درسال 2009 بخشی از موسیقی و صدای سوسن دیهیم از یکی از ساخته های او – ترانه “بشنو از نی” – در سرآغاز کنسرت های تور جهانی گروه ایرلندی “یوتو” به اجرا درآمد. او هم چنین در چند پروژه ضبط و اجرای زنده موسیقی با هنرمندانی چون “باب دیلان” و “جو جکسون ” همکاری های داشته است و علاوه بر اجرای کنسرت های تکنفره، به اجرای آواهای موسیقی متن فیلم های برجسته ای چون “آسمان سرپناه” ساخته برناردو برتولوچی،(با همکاری ریچارد هارویتز)، “هریکشنبه موعود” اثر آلیور استون و موسیقی متن فیلم “آخرین وسوسه مسیح” (با همکاری پیترگابریل) ساخته مارتین اسکورسیزی پرداخت. با نقل مکان به لس آنجلس در هالیوود اجرای وکال موسیقی متن فیلم “بادبادک باز” و “سنگسار ثریا میم” را برعهده گرفت و با دو آهنگساز برنده جوایز اسکار، جن کژمارک در ساخت موسیقی متن فیلم “بی وفا”و الکساندرد سپلات برای وکال موسیقی متن فیلم “آرگو” (درباره واقعه گروگانگیری در ایران بعد از انقلاب) همکاری نمود. در آن زمان سوسن دیهیم این فیلم را انعکاسی از تاریک ترین لحظات تاریخ ایران خواند: “تماشای این وقایع بر روی پرده بزرگ سینما برای هر ایرانی دشوار است. تماشای دورانی که همه چیز درآن مملکت ناگهان یک شکل فراواقعی به خودش گرفت و درنتیجه، ما مجبور به ترک وطن و مهاجرت اجباری شدیم.”
همه چیز از رقص آغاز شد
سوسن دیهیم فعالیت های هنری را از سنین نوجوانی از رقص در آکادمی باله ملی پارس به سرپرستی عبدالله ناظمی آغاز کرد و از همان زمان چنان استعدادی از خود نشان که خیلی زود از او دعوت شد تا به گروه باله “موریس بژار” که در آن زمان بخاطر برنامه های “جشن هنر”شیراز به ایران رفت و آمد داشت در بلژیک بپیوندد. او پس از یک دوره فعالیت های موفقیت آمیز به عنوان یکی از رقصنده های اصلی گروه باله “بژار” درآمده و به اجرای برنامه در کشورهای مختلف جهان بپردازد. با وقوع انقلاب در ایران در سال 1980، وی از اروپا به آمریکا و شهر نیویورک مهاجرت کرد.
درماه های اخیر ، خانم دیهیم علاوه بر اجراهای موفق مولتی میدیای موزیکال “خانه سیاه است”، درباره آثار فروغ فرخزاد درنهادهای فرهنگی برجسته ای چون “موزه متروپولیتن”نیویورک، “مرکز هنری والیس آننبرگ” لس آنجلس، هم چنین اجرای زنده چیدمان های ویدیویی شیرین نشاط در “زیپرهال”این شهر در ارتباط با نمایشگاه تکنفره این هنرمند بصری درموزه “برود”، مشغول تهیه و ضبط آلبوم تازه خود به نام La Belle et La Bete (زیبا و دیو) بوده است. آلبومی که قرار است بخش هایی از آن در کنسرت 16 ژانویه در تئاتر بارکلی اورنج کانتی اجرا شود. بنا برگفته دست اندرکاران در این مرکز فرهنگی، این فرصتی است کم نظیر تا طرفداران هنر سوسن دیهیم بتوانند از نزدیک با موسیقی و اجراهای زنده این هنرمند بین المللی ایرانی تبارآشنا شوند.
همکاری با بزرگان موسیقی جاز آمریکا
سوسن دیهیم درطول چند دهه گذشته درزمینه موسیقی جاز با موسیقی دان هایی چون بابی مک فرین، خواننده خلاق و بدعت گذار برنده 10 جایزه گرمی، هم چنین بیل لازول، اورنت کولمن و بسیاری دیگر همکاری داشته است. او در رابطه با گزینش موسیقی جاز برای آلبوم تازه زیبا و دیو می گوید: “این مجموعه بیش از هرچیز نوعی ادای احترام به موسیقی “جاز” و علاقه خود من به این سبک موسیقی است. زمانی که اولین آلبوم مشترک من و ریچارد هارویتز توسط کمپانی “سونی کلاسیک” منتشر شد با “بابی مکفرین” آشنا شدم و در گروه صداسازی وبداهه خوانی “وویسسترا” با او همکاری داشتم. با اورنت کولمن هم در “باربیکان” لندن برنامه هایی اجراکردم. در نهایت این آلبوم تازه نتیجه تجربیات من در زمینه موسیقی جاز سنتی آمریکا و همکاری هایم با برخی از همین بزرگان است. “
در آلبوم “زیبا و دیو”La Belle et La Bete علاوه بر قطعات تازه ای با شیوه “جاز” و کلام ایرانی، برخی از آثار جاودانی بین المللی و ترانه های فراموش نشدنی و گوش آشنای ایرانی هم گنجانده شده است:” این ترانه ها با آهنگ های فولکلوریک یا موسیقی سنتی ما تفاوت دارند و اگر بازخوانی نشوند برای همیشه از خاطره ها محو خواهند شد. این ها حالت ترانه های بلوز و جاز سیاهان آمریکا را دارند و حفاظت از آنها مشکل است. باید سینه به سینه خوانده و نسل به نسل منتقل بشوند. “
با این همه اجرای ترانه های آلبوم زیبا و دیو La Belle et La Bete برای آهنگساز و خواننده ای که بیشتر با موسیقی و آواهای پیچیده سروکار دارد حرکتی غیرمعمول به شمار می رود که به گفته خانم دیهیم شهامت زیادی می طلبد:” گاه برخی از ساده ترین ترانه ها، به ظرافت و ریزه کاری های خاصی نیاز دارد. برای مثال ترانه “هاله لویا”ی لئوناردکوهن بارها و بارها توسط خواننده های مختلف خوانده شده و خوب خود همین کار خیلی شهامت لازم دارد. این که شما بتوانید برداشت و ترجمان خاص خودتان را به کاری که تقریبا همه آن را می شناسند اضافه کنید. یا ترانه معروف “مرا ببوس” که درآلبوم تازه ام خوانده ام. چطور می شود چنین ترانه ای را بازخوانی کرد اگر نتوانیم روش و شیوه خاص خودمان را در آن پیاده کنیم؟ به همین جهت هم من آن را با استفاده از تجربه های شخصی خودم درنیویورک و از صحنه موسیقی آن زمان بازخوانی کرده ام. “
” بیشتر ترانه های آلبوم تازه “زیبا و دیو” عاشقانه هایی هستند که بر اساس عشق به معشوق و یا مسائل اجتماعی – سیاسی سروده شده اند. ” ترانه “مادر” درباره حقوق زنان است و ترانه “مرا به خانه ببر” درباره شرایط پناهندگی و پناهندگان. و البته مثل همیشه ترانه هایی هم هستند که از عاشق و معشوقی که مسائل بروفق مرادشان پیش نمی رود سخن می گویند و این همان نیروهای بد و خوب و زشت و زیبای زندگی است. ترانه هایی چون “الهه ناز” و “سنگ خارا” ترانه های قدیمی و نوستالژیک پاپ پیش از سال 1976 و زمانی که من ایران را ترک کردم هستند ومن کوشیده ام شکنندگی این ترانه های کلاسیک ایرانی را با هوشمندی و ظرافت طبعی که لازمه آنهاست بازخوانی کنم.”
برای تهیه بلیت کنسرت “زیبا و دیو” سوسن دیهیم در ارواین بارکلی تیاتر لطفا به اطلاعات زیر مراجعه نمایید:
تهیه بلیت:
Thebarclay.org
تلفن اطلاعات:
949-854-4646
Irvine Barclay Theatre
4242 Campus Drive,
Irvine, CA 92612