اجرای مولتی میدیای ازمحسن نامجو و گروه همصدایان “فاراوآلا”
با آثار شیرین نشاط و شجاع آذری در”میوزیک سنتر” لس آنجلس با حمایت “بنیاد فرهنگ”
فیروزه خطیبی
تالار باشکوه”مارک فوروم” (میوزیک سنتر) شهر لس آنجلس، یکی از مهم ترین مراکز موسیقی جهان،روز شنبه 9 ماه ژوئن 2018 با همکاری “بنیاد فرهنگ” در این شهر،میزبان محسن نامجو، گروه نوازندگان و گروه چهارنفری همصدایان “فاراوآلا” از ایتالیا خواهد بودکه برای نخستین باردر ایالات متحده آمریکا، اجرای مولتی مدیای آلبوم تازه خود به نام “برچله کمان اشک” را اجرا خواهند کرد.
علیرضا اردکانی، مدیراجرایی “بنیاد فرهنگ” می گوید این نهاد غیرانتفاعی، غیرسیاسی و غیرمذهبی بسیار خوشحال است که با هنرمندان برجسته ای چون محسن نامجو، گروه فاراوآلا، شیرین نشاط و شجاع آذری درارائه هنرهایشان و به روی صحنه آوردن نخستین اجرای مولتی مدیای “برچله کمان اشک”درآمریکای شمالی همکاری می کند: ” ما برای این دو رویداد مهم هنری ، به محل اجرایی درخور این هنرمندان سرشناس و پرآوازه نیاز داشتیم تا بتوانیم نتیجه تلاش های هنری آن ها را به بهترین شکل ممکن به نمایش بگذاریم. به همین جهت هم در این راه ازهمکاری های “میوزیک سنتر” لس آنجلس و “موزه جان پل گتی” دو سازمان مهم فرهنگی درشهرفرشتگان استفاده کردیم. ”
محسن نامجو که پیش از این درجشن نوروزی 2017 بنیاد فرهنگ در تالار رویس هال دانشگاه لس آنجلس کنسرت موفقی را درحضوربیش از 1600 تماشاگراجراکرده است می گوید احترام خاصی برای “بنیادفرهنگ” وخدمات بی شماری که این نهاد فرهنگی در زمینه های مختلف برای پیشبرد فرهنگ و هنرایران انجام داده قائل است: ” بعد از کنسرت نوروزی پرشوری که به دعوت بنیاد فرهنگ اجرا کردم احساس کردم دربه روی نه آوردن پروژه ویژه ای چون”برچله کمان اشک” درشهر لس آنجلس، شریک و حامی بهتری از بنیاد فرهنگ برای ما وجود ندارد.”
این پروژه مولتی میدیا، نتیجه همکاری های محسن نامجو و دو هنرمند برجسته هنرهای بصری، شیرین نشاط-و شجاع آذری است و مجموعه ای است از چیدمان های ویدیویی و عکس توسط هردو هنرمند. اثری که به غرق شدگان دریای مدیترانه از جنگ تروا تا جنگ سوریه تقدیم شده است.
این اثرمتفاوت که آقای نامجو درگفتگویی باشبکه خبری بی بی سی آن را”موسیقی ایرانی در همه سبک ها” و “خلق تجربه ای تازه و گام نخستی درجهت رسیدن به نوع موسیقی ایده آلی که بدنبالش بوده” می خواند، تلفیقی است از موسیقی، حرکات موزون، عکس و ویدیو که تاکنون چند بار اجرا شده و بنا بر گفته خود آقای نامجو”انعکاس تفاوت های صداهای زیر و بم در دو جغرافیای فرهنگی آسیا و اروپا (اسلام و مسیحیت) است.”
این بارمحسن نامجو تماشاگر را در سفری موسیقایی و تاثیر برانگیز به قلمروباستانی و دوراز دست “جاده ابریشم”می برد که روزگاری راه های دراز وبه هم پیوسته آن، به مسافت 8 هزار کیلومتر، سوداگران کشورهای صاحب تمدن حاشیه آن را از چین تا روم به هم پیوند می داده است.این پرفورمنس موسیقایی، کاروانی است از ویژه گی های موسیقی نامجو در تلاقی و تاثیر گرفته از گوناگونی فرهنگی سرزمین ها و ملل مختلف جاده ابریشم.
از آسیای مرکزی و خاورمیانه تا دریای مدیترانه، با گذر از مغولستان، تبت، ترکمنستان، بلوچستان، ایران و ترکیه، پیش از رسیدن به بالکان و جنوب ایتالیا و سنت های آن دیار، موسیقی محسن نامجو، با درهم آمیزی شعر، موسیقی سازی، آوا ها، ندبه و مویه های هیجان آور، روایتی مسحور کننده از پیشینه و دورنمایی تاریخی که خود او نیزبخاطرنوع موسیقی اش از آن محروم مانده است را ارائه می دهد.
این اجرا ازطریق موسیقی اثرگذار و حرکات موزون، فضایی افسانه ای با شباهت هایی به مراسم آئینی بوجود می آورد که در آن با استفاده از آواها و هارمونی، موسیقی از ریشه های سنتی و اصیل آن به ابعاد تازه و تجربه نشده ای می رسد. تاجایی که این موسیقی وارتباط دیالوگ میان تصاویر، کاراکترهای روی صحنه وهمراهی شعر، حالت شگفت انگیزی از بیداری همه حس ها را در تماشاگر بوجود می آورد.
میزگردهنری درموزه “جان پل گتی”
روز دوشنبه 4 ژوئن ساعت 7 شب و پیش از اجرای موزیکال 9 ژوئن، محسن نامجو، شیرین نشاط و شجاع آذری در یک جلسه میزگرد هنری درمحل موزه “جان پل گتی” در لس آنجلس شرکت خواهند کرد. در این جلسه، این سه هنرمند درباره تجربه مولتی میدیای”برچله کمان اشک” که نخستین بار در شهر “رم” درایتالیا بروی صحنه آمد صحبت خواهند کرد.
نامجو که به “باب دیلان ایران” شهرت پیدا کرده است، نخستین هنرمندی است که درزمینه فیوژن و ادغام موسیقی سنتی ایرانی با موسیقی سبک غربی دست به تجربیات گوناگونی زده است. تجربه ای که درآن ساز سنتی “سه تار” با نواهای گیتارالکترونیک و شعر پارسی با گویش معاصر و مدرن همراه شده است. محسن نامجو که درحال حاضر در شهر نیویورک و درتبعید به سر می برد معتقد است که موسیقی او و تضادهایی که در آن وجود دارد نمایانگر همان ناسازگاری هایی است که در زندگی روزمره هریک از ما به چشم می خورد.
“برچله کمان اشک” روایتی است موسیقایی و تصویری از جنازه ای که در مسیر پرفراز و نشیب “جاده ابریشم” که از آسیای شرقی تا خاورمیانه و بالکان از مغولستان به حرکت درمی آید و با گذر از ایران و بخشی از اروپا در نهایت به جنوب ایتالیا می رسد و در این رهگذر، هرقومی بر اساس سنن و آداب خودش بر آن مویه و زاری می کند.
محسن نامجو با استفاده از قابلیت ها و انعطاف پذیری حنجره چند صدایی خود، حکایت تضاد بین مرگ و زندگی، درد و رنج ناشی از آن و نیز پدیده تولد دوباره را هم از طریق گستره ای ازموسیقی ملت های گوناگون بیان می کند و دراین راه برخورد فرهنگ های گوناگون را نیز به نمایش می گذارد. درحالی که همصدایی اثیری گروه چهارنفری “فاراوآلا” به آهنگ و آوای نامجو حال و هوایی ملکوتی می بخشد.
برنامه شنبه 9 ژوئن در دو بخش اجرا خواهد شد. بخش اول اجرای آلبوم “برچله کمان اشک” با چیدمان های ویدیویی شیرین نشاط و شجاع آذری خواهد بود. این بخش درطول یک ساعت، تماشاگر را در یک گلگشت بصری شگفت آور در قلمرو “جاده ابریشم” به جستجوی محل تلاقی فرهنگ های گوناگون حاشیه آن می برد. این سیر و سیاحت در نهایت به جنوب ایتالیا و به زادگاه گروه”فاراوآلا”می رسد. آثار این گروه که از چهار زن خواننده تشکیل شده است، تلفیقی است ازموسیقی آوازی رنسانس و باروک، موسیقی محلی بالکان و شرق اروپا و کوارتت های آوازی ساخته خود گروه. درمجموع این اثر برداشت مدرن نامجوست از سنت ها، با نگرشی به چرخه زندگی و مرگ درحالی که به اصالت هر آواز و چکامه هم وفادار باقی مانده است.
تماشای شباهت های میان نگاره های الهه مانند وشگرف از زنان عزادار شهر “بری” در ایتالیا درکنارتصاویر بی نظیر شیرین نشاط از زنان مسلمان، از لحظه های فراموش نشدنی بخش اول این برنامه است که بخش دوم آن با اجرای آثار قدیم و جدید نامجو ادامه می یابد.
شکل گیری پروژه مولتی میدیای “برچله کمان اشک”
محسن نامجو سه سال پیش برای نخستین بارقطعه ای از آلبوم تازه خود را برای شیرین نشاط و شجاع آذری پخش کرد. او درآن زمان در نظرداشت تا صداها از باندهای صوتی گوناگونی که دراطراف تماشاگران قرار گرفته پخش شوند و بالای هرباندی عکس ها و یا چیدمان های ویدیویی شیرین نشاط نصب بشوند. بعدها این فکر به شکلی اجرا شد که دعاخوانان زن در اطراف صحنه نشستند و نامجو با حرکات دست و بدن آن ها را دعوت به خواندن کرد. به این صورت چیدمان صوتی جای خود را به گونه ای از اجرا یعنی نمایش وحرکات موزون داد.
نهایتاشیرین نشاط و وشجاع آذری، از زنان دعاخوان ایتالیایی ویدیوهای سیاه و سفید ومینیمالی گرفتند و حاصل کار ترکیبی شد از ویدیوهای شیرین نشاط (دراندازه‌های بسیار بزرگ در صحنه)،طراحی حرکات توسط شجاع آذری و موسیقی وبازی محسن نامجو وگروه فاراوآلا. به این صورت تماشاگر موسیقی را حین اجرای روی صحنه ازسه جهت مختلف می شنود: دعاخوانان اطراف صحنه، آوازهای ترکیب شدهٔ نامجو وفاراوآلا، وموسیقی ضبط شده.
گفتگو با شیرین نشاط
شیرین نشاط فیلمساز و عکاس برجسته ساکن نیویورک و یکی از مهم ترین هنرمندانی که از صحنه هنرمعاصر ایران برخاسته و آثارش در موزه های جهانی از جمله “تیت” لندن و “موزه هنرهای معاصر” و “گوگنهایم” نیویورک به نمایش درآمده است می گوید از همان آغازکارمحسن نامجو در زمینه موسیقی معاصر و آوانگارد ایرانی، ازطرفداران او بوده است: “برای من همیشه این مسئله که محسن چگونه با این مهارت موسیقی سنتی و کلاسیک ایرانی را با نواهای پیشرفته و مدرن ادغام می کند شگفت انگیز بوده است. من و شجاع با محسن چند سال پیش و زمانی که او هنوز در کالیفرنیا زندگی می کرد آشنا شدیم. بعد هم درسال 2014 در یک اجرای زنده بنام “اووررول” درنیویورک همکاری داشتیم.”
خانم نشاط می گوید: ” محسن با من و شجاع درباره این پروژه تازه و ایده ای که داشت صحبت کرد. یک سفر موزیکال و کمپوزیسیونی که می تواند از ایران شروع شود و از طریق جاده ابریشم به اروپا ختم شود با تم سنت های عزاداری. من شخصا از جهانی بودن این فکر استقبال کردم به ویژه درمورد ادغام شعر و موسیقی ایرانی با آواها و موسیقی غربی. من با دوستم فرانکو لائرا، تهیه کننده تئاتر صحبت کردم. او خیلی تحت تاثیر قرار گرفت و یادآور شد که در ایتالیا بخصوص در شهر “بری” چگونه آئین های خاصی برای عزاداری وجود دارد. حتی عزاداران حرفه ای که موسیقی خاص خودشان را اجرا می کنند. بعد هم من و شجاع و محسن نامجو به ایتالیا و شهر “بری” سفرکردیم و این زنان عزادار را که اغلب آن ها سالخورده اند و لباس های و روسری های سیاه می پوشند را ملاقات کردیم. درهمان سفر با اعضای گروه همخوانان “فراوآلا” که از اهالی همان شهر هستند هم ملاقات کردیم. محسن همانجا کار پروراندن شیوه های همکاری با این گروه را آغاز کرد. هم زمان من و شجاع آذری هم شروع به خلق ایده هایی برای به تصویرکشیدن وارائه تئاتری این طرح کردیم که عبارت بود از گزینش فضاهایی برای اجراهای ویدیوئی درکنار حرکات موزون و حتی شرکت دادن تماشاگر دراجرا. این پروژه خیلی سریع به نتیجه رسید و درنهایت آن را درچند شهر ایتالیا به اجرا گذاشتیم.”
خانم نشاط درپاسخ به این سئوال که چگونه در این پروژه هنرعکاسی و ویدیوگرافی او با موسیقی محسن نامجو ارتباط برقرار می کند می گوید: “بدون شک جهانی بودن این ایده و تمرکزی که بر روی آئین های سنتی از جمله عزاداری دارد برای من جالب بوده است.
کارهای خود من هم هرچند در وهله اول بنظرمی رسد درباره جوامع ایرانی است اما درحقیقت کارهایی جهانی و بدون زمان هستند. هم چنین در این پروژه، ایجاد ارتباط میان گذشته و حال حاضر، باستان و آوانگارد، فرهنگ های شرقی، غربی و سنتی با موسیقی فرای زمان و مکان برایم بی نهایت جالب و جذاب بوده است. اما مهم تر ازهمه اینکه این اثربر محوری ازتجربه های زنانه و صدای زنان می چرخد. “
برای اطلاعات بیشتر و تهیه بلیت :
The Music Center’s Mark Taper Forum
Tickets: MusicCenter.org/Namjoo
